Magnesia Antik Kenti, Aydın’ın Germencik ilçesinde yer alan, matematiğin, geometrinin, fiziğin, mimarlığın, insan becerisinin zirveye çıktığı bir antik şehir. Onu bu özelliklerinin yanında öne çıkaran bir özelliği daha var. Döneminde 'Yarışlar Kenti' olarak adlandırılmasını sağlayan Magnesia Stadyumu.
Döneminin Maracana'sı diyebileceğimiz bu stadyumu gelin birlikte inceleyelim.
21 ay süren çalışmalarda tiyatro, Artemis tapınağı, agora, Zeus tapınağı ve prytaneion (hükümet yetkililerinin buluştuğu yer) kısmen ortaya çıkarıldı. 1984 yılında Ankara Üniversitesi'nden Orhan Bingöl tarafından kazılara yeniden başlanıldı. Bingöl ve ekipleri, uzun yıllar süren çalışmalarda şehrin antik stadını yavaş yavaş ortaya çıkardı.
Antik Çağ'da, Magnesia'nın 'Yarışlar Kenti' olarak bilinmesinde rol oynayan stadyum, çok sayıda spor etkinliği nedeniyle ziyaretçileri kendisine çekiyordu. MS 1. yüzyılda inşa edilen stadyumun MS 3. yüzyıla kadar kullanıldığı düşünülmekte. Koşu yarışmaları, at ve araba yarışları, dövüş sporları ve gladyatör oyunları gibi birçok oyunun düzenlendiği düşünülen Magnesia Stadı'nın pist uzunluğu 189 metre.
Mermerden inşa edilen stadyumunda 150'den fazla kabartma bulunuyor. Stadyumun arena ve podyum duvarlarında boks, binicilik, atıcılık gibi sporların kabartmalarına denk gelmeniz mümkün. Bu kabartmalar genel olarak yarışmacıları, yarışmada verilen ödülleri ve yarışma türlerini tasvir etmekte. Antik çağların dopingi kabul edilen 'adamotu' ise göreceğiniz bir diğer kabartma.
Magnesia Stadyumu, loca ve protokol uygulamasının antik çağlara kadar uzandığını gün yüzüne çıkardı. Stadyumda bulunan yazıtların çoğu meslek gruplarının burada özel yerleri olduğunu göstermekte. Stadyumda “Proedrie” adı verilen bölüm protokole ayrılırken, buradaki koltukların sırtlıklarında ve oturma bölümlerinde çok sayıda yazı yer alıyor.
Ayrıca stadyumda unvan ve mesleklere göre de gruplama yapıldığı ortaya çıktı. İmparatorun, kent yöneticilerinin, başrahibin nereye oturacağı yazılarla belirlenmiş. Fırıncılar, tuzlu balık üreticileri, kuşçular, bahçıvanlar ise koltuklarda adları yazılı meslek grupları arasında.
Stadyumda psikolojik rahatsızlıkları olan kişilere de ayrı bir bölüm tahsis edilmiş. Magnesia halkı, rahatsızlıkları bulunan kişileri sosyal hayattan dışlamamış, aksine özel bir bölümde maçları izlemelerine izin verdiği görülmekte.
Stadyumda bir diğer ilgi çekici özellik ise Efes Antik Kenti'nden yapılan oyunları izlemeye gelenlere ayrılmış tribün. Kazılar sonucu 2500 kişilik tribünde 'bu koltuklar Efes'ten gelenlere ayrıldı' yazısı ortaya çıkarıldı.
Smyrna ve Myus gibi diğer antik kentlerden gelenlere ayrılan yerler de yine oturma bölümlerine yazılan yazılar sayesinde anlaşılıyor.
'Neden bu stadyumların kazı ve restorasyonlarını büyük kulüplerimiz üstlenmesin? Niye, Fenerbahçe'nin, Galatasaray'ın, Beşiktaş'ın ya da diğer kent kulüplerinin bir antik stadyumu olmasın? Niye Efes Pilsen, Eczacı ya da diğer takımlarımız, Avrupa Kupası maçlarını sponsorluklarını yaptıkları antik stadyumlarda oynamasınlar?
Niye, atletizm müsabakaları, hatta aday olduğumuz 2020 Olimpiyatlarındaki bazı karşılaşmalar antik stadyumlarda yapılmasın ki?
Büyük kentlerdeki ulaşım sorununu düşünürseniz, örneğin Magnesia'ya ulaşmak (Bodrum otoyol çıkışından sadece 1.5 km. Adnan Menderes havaalanı 80 km.) Olimpiyat stadına ulaşmaktan çok daha kolay.
Kendi hesabıma konuşayım, yılda 150-200 bin TL tutarında sadece stadyumda kullanılacak beş yıllık bir destekle Türkiye ve dünya, Magnesia'da 30.000 kişilik şahane bir stadyum kazanacaktır. Ben bölümlerden birini 'yeni açık' ve 'çarşı' olarak adlandırdım bile!'
Mini düzeltme: İlk fotoğraf Magnesia'dan değil Kütahya'daki Aizanoi'den.