Bir kütüphane düşünün; bu kütüphanede ve ona bağlı olan müzede dönemin bilinen tüm hayvanları ve bitkilerinin bir örneği olsun, içerisinde farklı bilim dallarına ait okullar bulunsun, rasathane ve botanik bahçesine ev sahipliği yapsın…
Bilimin gelişmesine çok önemli katkılarda bulunarak tarihe yön veren İskenderiye Kütüphanesi’ni anlatıyoruz, toplaşın!
Mısır’ın ikinci büyük kenti ve en önemli limanı olan İskenderiye’de nüfus hızla arttı; önemli ticaret merkezlerinden birine dönüşen kent son derece modern bir şekilde gelişti.
Akdeniz’in kalbi olan Mısır’da kurulan bu kentte matematiğin, fiziğin, tıbbın ve astronominin ilk adımları atıldı. Büyük İskender’in aksine sınırları genişletmek gibi bir hedefi olmayan Ptolemaios I. Soter, geleneklere ve dine sadık kalarak halkın takdirini kazandı.
Geniş bir çalışan kadrosunun yer aldığı söylenen İskenderiye Kütüphanesi’nde eserler papirüslere yazılıyor ve rulo şeklinde saklanıyordu. Yayınevi görevi gördüğü de rivayet edilen bu bilim merkezinde pek çok medeniyete ait el yazması eserler hazırlandı.
Kompleks bir yapı olan kütüphane ve ona bağlı müze İskenderiye’yi bir cazibe merkezi haline getirdi elbette. Helenistik kültürün temellerinin atıldığı İskenderiye gerek coğrafi konumu gerekse bu kütüphane sayesinde dönemin en ünlü bilim insanlarına ev sahipliği yaptı.
Farklı branşlardan pek çok bilim insanına ev sahipliği yapan bu komplekste, Arşimet su çekmeye yarayan ve içinde helezon şeklinde silindirler bulunan bir alet olan ‘Arşimet burgusu’nu buldu. Gök cisimlerini resmetmek için gök küreler inşa ettiği rivayet edilen Arşimet, matematik dehası olarak görülüyordu.
Geometri eğitiminin temellerini oluşturan Stoikheia eserini yazan Öklid, burada pek çok bilim insanı yetiştirdi.
Bu okulun değerli bilim insanlarından biri de Apollonios’tu. Elips ve parabolleri inceleyen ve irrasyonel sayılarla ilgilenen Apollonios, özellikle ay üzerinde çalışmalar yaptı.
Pratisyen hekim ve hoca olarak büyük ün kazanan Herofilos kadavra incelemelerinin yanı sıra beyin ve sinir sistemi üzerinde çalıştı.
Herofilos’un yanı sıra, şüpheli ölümlerin ardından ölüm nedeninin bulunabilmesi için otopsi yapılması gerektiğini öne süren ve solunum sistemi üzerine araştırmalar yapan Erasistratos da İskenderiye Kütüphanesi’nin önemli isimlerinden biri oldu.
Eratosthenes güneş üzerine çalışmalar yaptı; astronomi okulunun önemli temsilcilerinden biri olan Batlamyus optik üzerine incelemelerde bulundu; Hipparkos da değerli gözlemlerle yer aldı.
İskenderiye Kütüphanesi, içerisinde gerçekleşen bu keşifler ve yer alan bilim insanları sayesinde her dönem farklı grupları ağırladı ve dışarıdan gelen bu insanlara eğitimler verdi.
Kütüphanenin yakılmasına ilişkin pek çok iddia bulunuyor. Bu iddialar da din ve iktidar savaşı olarak ikiye ayrılıyor:
Bunun bilinçli bir yıkım değil de yangın olduğu iddiası bulunsa da, kalan eserlerin şehir hamamlarında yakıldığının rivayet edilmesi ilginçtir.
Batılı bilim insanları tarafından reddedilse de din kaynaklı diğer iddialar şöyle:
Halife Ömer, “Bu kitaplardaki bilgiler Kuran’a aykırı ise haramdır, Kuran’da yazanlarla aynıysa gereksizdir” dedi ve Amr bin As’a emir vererek kütüphaneyi yaktırdı.
Kuran’da bulunan bilgilerin başka bir kitapta yer alamayacağını düşünen Selahaddin Eyyubi, pek çok konuda daha geniş kaynakların yer aldığını görünce kütüphaneyi yaktırdı.
Eskisine benzer şekilde inşa edilse de, yok olan el yazmaları bir daha geri gelmeyeceği için yok olan bu kültürel mirasın ardından ağlayabiliriz!
Sizce İskenderiye Kütüphanesi bir şekilde yok olmasaydı, o bilgilerle bugün neler yapıyor olabilirdik?
islamiyet bilime düşman değildir.müslüman zihniyeti bilime düşmandır kütüphanenin yakılış tarihi ile hzÖmer zamanı arasında 600-650 yıl var
Kütüphanenin tüm kitaplarını okumuş ve yeni keşifler için çabalayan Hypatia'nın katli ve katleden şerefsizin kilise tarafından aziz ilan edilmesi. Sonra dinler afyondur, tek derdi bağnazlıktır, yobazlıktır, korkutma yöntemi ile halkı yönetmektir deyince biz suçlu oluyoruz. Sadece islamiyet demiyorum tüm dinler diyorum tekrar not düşeyim dedim.
Açıkçası Hristiyanların yakmış olduğuna inanıyorum ben. Hatta o zaman ki Roma İmparatorunun onlara içeriye giriş izni verdiğini söyleyenler bile var. Bunun için Agora filmini izleyin derim. Muhteşem bir filmdir.