Bebeklik döneminde yapılan aşılar, erken evrede karşılaşılacak pek çok hastalığın ve enfeksiyonun önlenmesine yardımcıdır. Özellikle bağışlıklık sistemi henüz gelişmekte olan bebeklerde, bu aşıların düzenli takip edilmesi ve aksatılmadan yapılması, ileride gözlenebilecek birçok yetişkinlik hastalığından korunmaya da katkı sağlar. Bu nedenle her annenin bebek aşıları hakkında edinmesi gereken bilgileri bu içerikte topladık.
İşte adım adım bebek aşı rehberi!
İçinde zayıflatılmış veya öldürülmüş mikroorganizma barındıran bebek aşıları, vücuda zarar vermeden olası enfeksiyon ve hastalık risklerini önlemeye yardımcıdır. Barındırdığı organizmalar sayesinde vücudun bu hastalıkları tanımasını ve karşılığında gerekli savunma mekanizmalarının devreye girmesini sağlar. Bu nedenle bebeklerin aşı takvimini ay ay takip etmek, sağlıklı gelişimi adına son derece önemlidir.
Çünkü her bebeğin gelişim hızı ve özellikleri bir diğerinden farklıdır. Aşı takvimi normalde ay ay belirlenmesine rağmen bebeğin beslenme rutini, anne sütünün yeterli olup olmaması ve kilosu gibi parametreler aşı dönemlerini değiştirebilir. Bu süreç ise uzman önerileri ve kontrolleri ile sürdürüldüğünden, her bebek için en doğru plan da en sonunda oluşturulmuş olur.
Doğumdan hemen sonra başlayan aşı takvimi için belirli standartlar söz konusudur. Bağlı bulunan aile sağlık merkezi veya sağlık uzmanı aracılığıyla kolayca uygulanan bebek aşıları öncelikle Hepatit B ve Tüberküloz dozlarını kapsar. Hepatit B, sarılık olarak da bilinen hastalığa karşı koruma sağlarken tüberküloz, verem için yapılır. Ayı gelmesine rağmen 2 kg altında olan bebeklerde, bu aşıların uygulanması için biraz daha beklemek gerekebilir.
6 aylık dönemde menenjit, karma aşı, çocuk felci aşısı, HİB aşısı, KPA aşısı gibi birçok aşının ilk dozu uygulanır. Bunlar arasında; 2, 4 ve 6 aylıkken yapılan menenjit aşısı en önemlilerinden biridir. Diğerleri ise orta kulak iltihabından tetanoz ve boğmacaya kadar yenidoğanlarda tehlikeli olabilecek birçok hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Böylece bebeklerde kalıcı fonksiyon hasarı olması engellenir.
İlk 6 ayda uygulanması gereken aşılardan ihmal edilenler veya ertelenenler varsa öncelik bu aşıların tamamlanması yönündedir. Örneğin; bebek verem aşısının, 5'li karma aşının veya menenjitin ek dozları yapılabilir.
Tek aşı dozu bebekte yeterli bağışıklık tepkisi oluşturmak için her zaman yeterli olmaz. Bu nedenle bazı aşıların, birkaç doz halinde uygulanması gerekir. Böylece hem önceki dozların etkisi artar hem de kalıcı bir bağışıklık direnci oluşturulabilir. Aksi halde aşı gerektiği gibi koruma sağlayamayabilir ve bebekteki hastalık risklerini engelleyemeyebilir.
Bu evreye kadar gerekli aşıların tüm dozlarını alan bebekler, 1. yaştan itibaren su çiçeği, kızamık ve kabakulak gibi yeni aşılarla tanışırlar. Bu aşıların tekrar dozları ise genellikle sonraki 4-5 yıl içinde olur. Özellikle insandan insana bulaşan bu tür aşıların döneminde ve eksiksiz yapılması önemlidir. Çünkü bu yaşlardan sonra sosyal ortamlara daha çok girmeye başlayan bebekler, her tür hastalık bakımından da daha riskli hale gelirler.
Hepatit A, tıpkı Hepatit B gibi ülkemizde yaygın görülen bir virüse karşı yapılır. Akut karaciğer yetmezliği ve karaciğer nakli gibi gereksinimleri ortadan kaldıran bu aşı, 18. ayını dolduran bebeklere iki doz halinde yapılır. Tekrar dozu ise 24. ay ile birlikte planlanır. Dolayısıyla bebeklik döneminin sona ermesi aşılamanın sonlanması anlamına gelmez. Çünkü genellikle ardından takip edilmesi gereken çocukluk çağı aşıları ve bunların tekrar dozları başlar.
Bazı aşılardan sonra aşı bölgesinde kalıcı iz kalması da aynı şekilde normal kabul edilir. Ayrıca aşı bölgesi, bebeğin yapısına bağlı olarak 2-3 gün hassas ve sızılı olabilir. Genellikle kaşıntı, ağrı, sızı gibi bu tepkiler kendiliğinden geçer ve herhangi bir soruna sebep olmaz. Kabakulak ve kızamık aşılarından sonra ise yan etki olarak 2-3 günlük ateş gözlenebilir. Bu semptomların takibinin yine doktor önerisine bağlı olarak yapılması önerilir.
Aşı olmak pek çok bebeğin korktuğu bir şeydir. Zamanla bebek aşılamaya alışsa da özellikle bazı durumlarda oluşan huzursuzluğu ortadan kaldırmak için ona ekstra sevgi göstermeniz gerekebilir. Onu sarmak, emzirmek, öpmek ve onunla konuşmak bu sürecin daha kolay geçmesine yardımcı olur. Elbette bu dönemde hem aşı öncesi hem de sonrası için öncelikle doktorunuzun önerilerini göz önünde bulundurmanız gerekir.