Merhabalar. Türk mutfağında birçok eşsiz lezzet vardır ancak bu lezzetlerin arasında dillere destan olan peynir çeşitlerinin yeri ayrıdır. Ülkemizde hayvancılık gelişmiş olduğu için ülkenin dört bir yanında farklı dokuda ve tatta peynirler üretilir. Bu içerikte Türkiye'nin her bir yanında üretilen peynirleri listeledim.
Keyifli okumalar dilerim.
Kars Gravyer peyniri İsviçre kökenli Gravyer peynir ailesine ait Türk peynir çeşididir. Bu peynir 1878 yılında İsviçreli bir peynir üreticisi olan David Moser'in Kars, Boğatepe'yi ziyareti sırasında bölgeyi peynir yapımına uygun bulması ile ortaya çıkmıştır. Saf inek sütü veya inek ve keçi sütü karışımı ile yapılır.
Mihaliç peyniri adını Bursa’nın Karacabey ilçesinin eski ismi olan Mihaliç’ten alır. Bu peynir yağı alınmamış koyun ya da inek sütünden üretilir. Dışı ince ve beyaz bir kabuğa sahip olan mihaliç peyniri genel olarak iri gözenekli, hafif renkli, yağlı ve tuzlu bir peynirdir. Tarihi yaklaşık 250 yıl öncesine dayanan mihaliç peyniri günümüzde Bursa, İzmir ve Balıkesir'de üretilmektedir.
Manyas loru Balıkesir yöresine has bir peynirdir. Kaymak tadında ve taze süt kokulu kahvaltılık lordur. En lezzetli Manyas lorları Balıkesir’in Manyas , Savaştepe bölgelerinden toplanan doğal sütlerden üretilir. Manyas loru, kahvaltılık lor, kelle loru, kaşar loru, mihaliç loru ve sepet loru gibi isimlerle anılır.
Divle obruk peyniri Karaman ili Ayrancı ilçesi Divle köyünde yapılan bir çeşit peynirdir. Köylülerin 'obruk' adını verdiği soğuk hava deposu olarak kullanılan mağaradan adını alır. Koyun ve keçi sütünden geleneksel yöntemlerle yapılan peynirler, özel hazırlanan kuzu ve oğlak derilerine basılır. Obruğa konulan peynir tulumları, yaklaşık 5 ay sonra içerideki bir bakteri sayesinde kırmızı renk alır.
Van otlu peyniri Van yöresine ait, Anadolu'nun otlu küp peynirlerindendir. Van peyniri diğer adıyla Otlu Van peyniri toprak küplere yaz aylarında cacık yani yabani otlar ile basılarak toprağa gömülür. Kış aylarında çıkarılarak tüketilir. Bu gömülme yöntemi gelenekseldir. Hoşap Kalesi kazılarında 200-250 yıl öncesinden kalma içerisinde kireçleşmiş ve tortulaşmış peynir ile birlikte peynir küpleri bulunmuştur.
Yağsız inek sütünden yapılan küflü Ardahan peyniri bekletilir ve yeşile döner. Bu nedenle de küflü peynir ismini alır. Ardahan’a has bu peynir genelde evlerde yapılır.
Kolot peyniri sıcaklığa maruz kaldığında eriyen ve uzayan, soğukta ise sert bir yapıya sahip olan bir peynirdir. Görünüşü itibariyle kaşar peynirini andırır. Sadece kolot adıyla değil golote, kolote ve kolof adıyla da anılmaktadır. Adını peynir yapımında kullanılan yuvarlak şekilli torbadan alır. Ülkemizde en çok Erzurum, Trabzon, Bayburt, Rize ve Artvin’de bulunur.
Çömlek peyniri, taze koyun veya inek peynirinin süzülüp daha sonra çömleklere basılmasıyla üretilir. Kalıplar halindeki taze peynir, önce bez torbalara konulup üzerine ağırlıkla baskı yapılarak içerisindeki peynir suyunun dışarı akması sağlanır. Suyunu kaybeden taze peynir, daha sora küçük parçalara ayrılıp tuzlanır. Tuzlanıp bir gün bekletilen peynirler çömleklere doldurulup olgunlaşmaya bırakılır. Yaklaşık 3 ay sonra peynir tüketilmeye hazır hale gelir.
Çeçil veya civil peynir, Erzurum, Kars, Ardahan ve Iğdır genelinde üretilir. Yağı alınmış sütten yapılan ve iplik şeklinde olmasından dolayı tel peynir de denilen yumuşak, tuzlu bir peynir çeşididir. Bazı yörelerde 'Çeçil, sacak, tel, dil ve örgü' peynir olarak da anılır.
Varto keçi peyniri bir çeşit keçi peyniridir ve Muş ilinin Varto ilçesinde yapılır. Keçi sütü, güneş sıcaklığında belli oranda ısıtılır ve sonra maya ilave edilerek pıhtı halini alır. Oluşan bu pıhtı, hafifçe parçalanıp gözenekleri iri olmayan keten bez torbalarda bir süre bekletilir. Torbada en az 12 saat asılı bekletilerek suyu süzülen pıhtı, daha sonra keçi peyniri halini alır.
Anavatanı Kafkasya olan Abaza peyniri, Abazaların geleneksel yöntemleri ile Adapazarı, Bolu, Düzce gibi illerde üretilir. Bu peynir, temiz hava ve bitki çeşitliliği bol olan yaylalarda yetişen inek, koyun ve keçilerden elde edilen sütler ile üretilir. Odun ateşinin ısısıyla kurutulan Abaza peyniri böylelikle füme edilir. İsli Abaza peyniri, yumuşak bir yapıya ve lezzetli bir kokuya sahiptir.
Keş peyniri, süzme yoğurdun kurutulması ile elde edildiğinden Anadolu’nun neredeyse her bölgesinde üretilir. Bolu bölgesinde keş peynirine genelde sabun kalıbı şekli verilmektedir.
Çiğ sütten üretilen tulum peyniri kendini yenileyen bir özelliğe sahiptir. 200 çeşit Çorum Kargı tulum peynirinin farklı tatlarda ve lezzetlerde olması mümkündür. Lezzetinin bu sebepten bir tarifi yoktur. Farklı lezzetler barındırmasının nedeni ise doğal yaylalarda beslenen hayvanların 500 çeşitten fazla bitki ile beslenmesinden kaynaklanır.
Gorcola peyniri Türkiye'de sadece Artvin'in Şavşat ilçesinde yapılmaktadır. Bu peynir Cengelek, Arsiyan yaylaları gibi binbir çeşit otların olduğu yerlerde otlayan ineklerin sütünden elde edilmektedir. Aslen Gürcü asıllı bir peynir olan gorcola, içerisinden maya ya da herhangi bir katkı maddesi bulundurmaz.
Vakfıkebir Külek Peyniri, uzun yıllara yayılmış külekçilik zanaatı ile yapılır. Külek üretiminde peynire koku ve tat geçirmediği için ladin ağacı tercih edilir. Bu peynir, çökeleğin katmanlar halinde küleklere yerleştirilmesiyle oluşur. Peynir üretiminde geleneksel olarak koyun sütü kullanılırken, kolay bulunurluğu sebebiyle inek sütü de tercih edilebilir.
peynirlere o kadar hastayım ki çok severim küflü peynir dışında Fransa'da yaşarken annem en çok ne özledin diye sormuştu cevabım peynir gözleme ve soda idi