Ölümünün 16.yıldönümü başta Bosna Hersek olmak üzere dünyanın pek çok farklı yerinde de sevenleri tarafından anılan Aliya İzzetbegoviç’in hayatı, anma törenleriyle birlikte tekrar merak edilmeye başlandı. Bosnalı Müslüman Boşnakların öncüsü ve bir dönemin Bosna Hersek eski Cumhurbaşkanı İzzetbegoviç , savunduğu halk için yapmış olduğu fedakarlıklar ile hafızalarda yer edinmişti. Peki, Aliya İzzetbegoviç kimdir? İşte Aliya İzzetbegoviç’in hayatı hakkında bilinmesi gerekenler...
Dönemin sevilen ve akıllara kazınan lideri Aliya İzzetbegoviç yalnızca Bosnalı Müslümanlar adına verdiği savaşıyla değil, yazdığı eserlerle ve pek çok davranışıyla akıllara kazanan bir isimdi. Bu sebeple vefatının 16.yılında sevenleri tarafından birçok yerde anma törenleri düzenlendi. Aliya İzzetbegoviç ile ilgili merak edilenleri haberimizde sizin için derledik…
Aliya, Mustafa ve Hiba çiftinin beş çocuğundan biri olarak 8 Ağustos 1925'te Bosna Hersek'in Bosanski Samac şehrinde doğdu.
Henüz 3 yaşındayken ailesiyle Saraybosna'ya taşınan ve eğitimini burada sürdüren Aliya, daha gençlik yıllarında ülkedeki Müslüman nüfusa yönelik ayrımcılığa baş kaldıran isimler arasında yer aldı.
İkinci Dünya Savaşı sürerken, Hırvatistan'daki faşist Ustaşa rejimi Bosna Hersek'i ilhak ederek burada Bağımsız Hırvatistan Devleti (NDH) kurdu. Ülkedeki Müslümanlar Hırvat ilan edilirken, Yahudi, Sırp ve Romanlar büyük zulümlere maruz kaldı. Müslüman olan Boşnaklar ve rejimle aynı fikirde olmayan Hırvatlar da bu zulümden nasibini aldı.
Diğer yandan, ırkçı Sırpların oluşturduğu Çetnik hareketi de etkin olduğu bölgelerde Müslüman Boşnaklar'ı katletmeye başladı. Çetniklerin ana hedefi, Sırp olmayan tüm milletleri bölgeden tamamen temizlemekti.
Aliya, Yugoslavya Krallığı döneminde, temel hedefi ülkedeki Müslüman Boşnakları dini ve milli konularda bilinçlendirmek olan 'Genç Müslümanlar' isimli oluşumun öne çıkan isimleri arasında yer aldı. Bu oluşum, Müslümanların ülkedeki diğer etnik ve dini gruplarla eşit haklar elde etmesini amaçlıyor, aynı zamanda Çetnik ve Ustaşa'ların yıktığı Müslüman evleri ve camilerin yeniden inşası için çalışıyordu.
Savaşın akabinde kurulan Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti, faşizme galip gelse de dini ve milli konularda Müslüman Boşnakların sorunlarına çözüm olmadı. Aralarında Aliya'nın da bulunduğu 'Genç Müslümanlar' teşkilatının bazı üyeleri, 'din bilincinin uyandırılması' yönündeki faaliyetleri nedeniyle 1946'da tutuklandı. Aliya, 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Cezaevinden çıktıktan sonra önce ziraat fakültesine kaydolan Aliya, 2 yıl sonra ise hukuk fakültesini geçti ve buradan mezun oldu.
Halida ile 1949'da dünya evine giren Aliya'nın Leyla, Sabina ve Bakir adlarında üç çocuğu oldu.
Marksist-Leninist görüşlere sahip Josip Broz Tito liderliğindeki Yugoslavya'da da insan hakları için mücadelesini sürdüren Aliya, 'Preporod', 'Takvim' ve 'Glasnik' gibi gazete ve mecmualarda kimliğini ifşa etmeden yazılar yazdı. Aliya yazılarını, çocuklarının baş harflerinden oluşan 'LSB' mahlası ile yayınladı.
İslam dünyasının içinde bulunduğu durumla da yakından ilgilenen Aliya, 1960'larda yazmaya başladığı 'İslam Deklarasyonu' isimli eserini 1970'te yayınlandı.
Tito'nun 1980'de ölmesiyle Yugoslavya'da aşırı milliyetçi söylemler yeniden sahneye çıktı. O yıllarda ceza kanununa 'ifade suçu' da eklendi.
Aliya İzetbegoviç, yazdığı 'Doğu ve Batı Arasında İslam' isimli eseri yayınlanmadan hemen önce, 1983'de beraberindeki 12 Müslüman aydınla tutuklandı.
'Saraybosna Süreci' olarak adlandırılan dava başladı.
Aliya ve diğer Müslüman aydınlar, ifade suçundan ve organize örgüt kurarak düşmanca faaliyette bulunmaktan suçlu bulundu. Aliya'nın mahkumiyet kararı, 'İslam Deklarasyonu' isimli kitabındaki ifadelerine dayandırıldı.
Aliya, 14 yıl hapse mahkum edildi.
Hapiste geçirdiği dönemde de yazmaya devam eden Aliya, 'Özgürlüğe Kaçışım-Zindandan Notlar:1983-1988' isimli eserini burada kaleme aldı.
Aliya, 1988'de afla serbest kaldı.
Aliya İzetbegoviç, 1990'da kurulan ve bugün de Bosna Hersek'teki Boşnakların en büyük partisi konumundaki Demokratik Eylem Partisinin (SDA) ilk genel başkanı seçildi. SDA, ilk çok partili seçimde ülkede en çok oyu alırken, Aliya da Yugoslavya'daki 6 sosyalist cumhuriyetten biri olan Bosna Hersek'in başkanı oldu.
Cephe komutanı olarak mücadele vermekten asla kaçınmadı. En yakın şahitleri de omuz omuza çalıştığı silah arkadaşları oldu.
Boşnak milletinin kimliği ve Bosna Hersek devleti onun geride bıraktığı en büyük eserlerdir. Ondan öğreneceğimiz daha çok şey var.
İzzetbegoviç, savaşın ardından yapılan ilk seçimi kazandı, Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı oldu. 2000 yılında rahatsızlığı nedeniyle cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı, 19 Ekim 2003'te ise hayata veda etti.
Bosna şehitlerinin yanına defnedilme arzusu yerine getirildi. Sahip olduğu mezar nişanı dahi onun mütevazı kişiliğini ortaya koyuyor. Aliya İzzetbegoviç’in mezar taşında Abdullah yani Allah'ın kulu yazıyor. Hemen altında ise Boşnakça olarak o meşhur sözüne yer verilmiş.
'Allah’a yemin olsun ki köle olmayacağız.'
Bilge kişiliğiyle de tanınan Aliya, ardında 'Doğu ve Batı
Arasında İslam', 'İslam Deklarasyonu', 'Özgürlüğe
Kaçışım', 'Tarihe Tanıklığım' ve 'Köle Olmayacağız'
gibi eserler bıraktı.
İslam Manifestosu
İslam Deklarasyonu ve İslamî Yeniden Doğuşun Sorunları
Doğu ve Batı Arasında İslam
Tarihe Tanıklığım
Özgürlüğe Kaçışım: Zindandan Notlar
Konuşmalar
Köle Olmayacağız