Belki o uzun, spiral dişiyle denizgergedanlarını belgesellerde izleyip hayran kalmışsınızdır. Ama bir akvaryuma gittiğinizde hiç denizgergedanı olmadığını fark edip şaşırmış olabilirsiniz. Oysa başka pek çok büyük deniz memelisi sergilenebiliyor. Denizgergedanları neden hep bu zincirin dışında kalıyor? Aslında bu durumun düşündüğünüzden daha trajik nedenleri var.
Onları eşsiz kılan şey, başlarından uzanan ve tek boynuzlu atı andıran o ikonik diştir. Denizgergedanları oldukça utangaç ve ürkek canlılar oldukları için doğada bile gözlemlemek zordur; bu nedenle davranışları hala tam olarak çözülebilmiş değil. Tüm bu zorluklara rağmen New York’taki Coney Island Akvaryumu, 1969 yılında tarihe geçecek bir adım attı ve Umiak isimli genç bir denizgergedanını sergilemeye başladı.
Umiak, annesi Inuit avcıları tarafından avlandıktan sonra onların kanosunu takip ederek yakalandı. Akvaryum personeli, Umiak’ı beluga balinası olduğu düşünülen bir dişiyle aynı tanka koyarak ona “üvey anne” sağladı ve her gün bol miktarda sütle karıştırılmış kıyılmış midye ile besledi. İlk başta her şey yolunda gibi görünse de bu mutluluk kısa sürdü. Umiak, bir yıl bile dolmadan zatürreden hayatını kaybetti ve akvaryumdaki denizgergedanı serüveni hüzünle sonlandı.
Amaçları, denizgergedanlarını halka daha yakından tanıtmak ve bu gizemli türün korunmasına dikkat çekmekti. Uzun uğraşlar sonucunda Keela Luguk isimli genç bir denizgergedanı satın alındı ve kısa süre içinde iki dişi ve üç yavru daha tanka getirildi. İlk başta halkın ve medyanın ilgisi büyüktü; herkes bu büyük başarıyı konuşuyordu.
Ancak birkaç hafta içinde işler ters gitmeye başladı. Önce üç yavru, ardından iki dişi denizgergedanı öldü. Tepkiler artınca akvaryum yönetimi Keela Luguk’u doğaya geri salmayı reddetti ama sonuç değişmedi. O da Aralık ayında hayatını kaybetti ve ikinci deneme de büyük bir hüsranla sonuçlandı.
Denizgergedanlarının o ünlü dişleri yaklaşık 10 milyon sinir ucu içeriyor ve çevredeki sıcaklık, basınç ve hatta küçük parçacık değişimlerini bile algılayabiliyor. Ayrıca insan yapımı gürültülere aşırı hassas oldukları da biliniyor, hatta tek bir geminin geçişi bile davranışlarını alt üst edebiliyor. Tüm bu özellikler onların akvaryum ortamına uyum sağlamasını neredeyse imkansız hale getiriyor.
Üstelik günümüzde deniz memelilerinin akvaryumlarda tutulmasına karşı büyük bir toplumsal farkındalık oluştu ve artık denizgergedanlarının tekrar tutsak edilmesi pek mümkün görünmüyor. Geçmişte yaşanan başarısız denemeler göz önüne alındığında, onların iyiliği için en doğru karar gibi duruyor.
üst paragrafta nedeni tam olarak bilinmiyor deyip alt paragrafta nedenini kendimizce anlatmaniz nasıl bir celiskidir