Aksaray'ın Kayalarda Saklı Tarihine Açılan Kapı Gelveri Evleri! Güzelyurt Gelveri Evleri'ne Nasıl Gidilir?

13.11.2024 - 20:36

Aksaray, tarihi ve doğal güzellikleriyle göz kamaştıran şehirlerimizden biri. Kentin jeolojik yapısına ve 200 yıllık tarihine ışık tutan Gelveri Evleri ise görenleri kendine hayran bırakıyor. Kapadokya mimarisinin eşsiz örneklerinden Gelveri Evleri'nin tarihi de mimarisi de sizi kendisine çekecek. Zira, Aşağı ve Yukarı Mahalle'de göreceğiniz her yapı adeta antik bir tarihe açılıyor. Peki, Güzelyurt Gelveri Evleri ne zaman inşa edildi? Güzelyurt Gelveri Evleri'ne nasıl gidilir?

İşte, Güzelyurt Gelveri Evleri'nin tarihi...

Gelveri Evleri'nin Tarihi

Gelveri Evleri, 19. yüzyılın üçüncü ve dördüncü çeyreğine tarihlenir. Kapadokya mimarisinin en güzel örneklerindendir. Paleolitik Çağ'dan beri insan yaşamının bulunduğu Aksaray'ın Güzelyurt ilçesinde yer alır.

Tarihin en derin izleriyle dolu bu turistik ilçe, Roma ve Bizans Döneminde, 'Karballa' adını almış, Selçuklular döneminde adı 'Gelveri' olarak değiştirilmiş, 1965 yılında ise şimdi ismi olan 'Güzelyurt' adına kavuşmuştur. 1989 yılında ise il ilan edilen Aksaray'a bağlanmıştır.

Osmanlı evlerinden oluşan bu eşsiz mahallede Gelveri Evleri, iki katlı ve ahşap yapılıdırlar. Dış cepheleri oymalı ahşap süslemelerle bezelidir. Tarihi, 19. yüzyılın başlarına kadar uzanan evler, bir zamanlar bölgenin zengin tüccar ve esnafları tarafından inşa edilmiştir. Evler, inşa edildiği dönemden beri önemli bir kültürel ve sosyal merkez olmuştur.

Bölgede Eti, Hitit, Pers, Kapadokya Krallığı, Roma, Antik Yunan, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı'nın izlerini bulmak da mümkündür.

Yarı kayadan oyma, işlemeli cepheleri ve 200 yıla ulaşan yaşları ile Gelveri Evleri, günümüzde hâlâ görenleri büyülemektedir.

Gelveri Evleri'nin Mimari Özellikleri

Gelveri Evleri, Kapadokya mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Evler, ahşap ve taş malzemeden inşa edilmiştir. Dış cepheleri oymalı ahşap süslemelerle bezelidir. Evlerin iç mekanları ise oldukça geniş ve ferahtır.

Gelveri Evleri'nin mimari özellikleri, döneminin yaşam tarzını ve kültürünü yansıtmaktadır. Evlerin geniş ve ferah iç mekanları, ailelerin ve misafirlerin rahatça vakit geçirmelerini sağlamaktadır. Evlerin yarı kaya ve ahşap oyma işlemeleri, Aksaray'ın önemli bir kültürel ve tarihi mirasıdır.

Üstelik evler, günümüzde hâlâ kullanılmaktadır. Ve ziyaretçilerine tüm ihtişamları ile tarihin eşsiz izlerini sunmaktadır.

Gelveri Evleri'nin İç Mekanları

Gelveri Evleri'nin iç mekanları da dışı kadar dikkat çekici! Oymalı ahşap süslemeleri, Osmanlı döneminin mimarisini ve sanatını yansıtmaktadır.

Evlerin özelleşmiş mimari mekanları arasında; avlu, dam, teras, tol, örtme, asma kemerli balkon, eyvan ve giriş eyvanı bulunur. Ayrıca şırahane, ocak, tokana, tandır, yarı açık sofa diğer adıyla 'divanhane', iç sofa, dış sofa, aralık, tonoz örtülü odalar ve kaya oyma servis alanı da yer almaktadır. Ancak mutfak, tuvalet ve banyo alanları daha sonra eklenmiştir.

Evlerin duvarlarında, 19. yüzyıla ait resimler ve tablolar bulunmaktadır. Evlerin zemini ise Osmanlı döneminin yine el işlemesi halıları ve kilimleri ile bezenmiştir. Evlerin mobilyaları, da günümüze kadar görece korunmayı başarmıştır.

Gelveri Evleri'ni Ziyaret Etmek için İpuçları

Gelveri Evleri, çoğunlukla Aksaray ili, Güzelyurt ilçe merkezi, Aşağı ve Yukarı Mahalle'dedir. Yukarı Mahalle'de 19. yüzyılın son çeyreklerinde taş yığma tekniğiyle inşa edilen geleneksel Gelveri evleri yer alır.

Aşağı Mahalle ve Manastır Vadisi olarak bilinen bölgede ise bölgenin jeolojik oluşumu sayesinde ortaya çıkan tüf taşlarının ilkel biçimde oyulması sonucu meydana gelen 'kaya oyma yer altı evleri' bulunur. Tarihleri Hititlere kadar uzanan bu yapılar, arasında 'kaya oyma yamaç evleri' de bulunur.

Bölgenin ilk yerleşim yeri ise yine Aşağı Mahalle'de yer alan Aya Gregorius Theologos Kilisesi ve etrafındaki kaya mekanlarıdır.

Güzelyurt Gelveri Evleri'ne Nasıl Gidilir?

Aksaray ilinin şehir merkezine 36 kilometre uzaklıkta olan Güzelyurt, Gelveri Evleri bölgesine toplu taşıma ile ulaşım mümkündür. Şehir merkezinden hareket eden otobüslerle saat 09.00 ila 19.00 arasında ulaşım sağlayabilirsiniz.

Aksaray'da Gezilecek Yerler

Gelveri Evleri'nin eşsiz mimarisine tanık olanlar mutlaka benzer mimarilerin yer aldığı; Aziz Gregorius Kilisesi (Kilise Cami), Aziz Mercurius Yer Altı Şehri, Kırkdamaltı Kilisesi, Güvercin Kayası, Karagedik Kilisesi, Aksaray Manastır Vadisi'ni de görmeli.

İşte Aksaray'da gezilecek diğer yerler