Akaryakıt zamlarında savaş nedeniyle yükselen petrol fiyatları etkili olsa da bizde bu etkinin iki kat yaşanıyor olması ise ekonominin kırılganlığı olurken, her gün gelen zamlardan son olarak dünkü iptal edildi. Son zam iptal edilse de ay gibi bir sürede yaklaşık 3 kat yükseliş yaşanan fiyatlara vatandaşlar isyan ediyor.
Akaryakıta günlerdir üst üste gelen zamlar herkesi isyan ettirdi. Altı ay önce benzin 7,76, motorin ise 7,30 liradan satılırken, şimdi 20 liraları aştı.
Diken’e konuşan iktisatçı Mustafa Sönmez akaryakıt fiyatlarının şubat ayı itibariyle yıllık artışı yüzde 131’i bulduğunu belirterek “Mart sonunda bunun yüzde 155’i bulması çok muhtemel” dedi. İktisatçı Dönmez, akaryakıtta yaşanan artışın hızına dikkat çekerek şunları söyledi:
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in verilerine göre, geniş tanımlı akaryakıt fiyatlarının şubat itibariyle yıllık artışı yüzde 131’i buldu ve mart sonunda bunun yüzde 155’i bulması çok muhtemel. Yıllık genel fiyat artışının yüzde 54,5 olduğu anımsandığında akaryakıttaki fiyat artış hızının ürkütücülüğü anlaşılabilir.
Akaryakıt fiyatlarında dünya genelinde artış var ama TL’deki değer kaybı nedeniyle bu durumdan en çok etkilenen ülkelerden biri Türkiye.
Sönmez vergi konusunda hafifletici bir önlem alınmadığını da söylerken, “Devlet, litre başına maktu olarak 2,2 TL ÖTV ve bu ÖTV’nin eklenmesi sonrası oluşan fiyattan da yüzde 18 KDV alıyor. Bu iki vergi, tüketicinin ödediği akaryakıt fiyatında yüzde 30’a yakın yer tutuyor” dedi.
Akaryakıt üzerinden asgari ücretteki zam ve alım gücü dengesine örnek olarak da Şubat 2021’de 2 bin 825 TL olan net aylık asgari ücret ile o günün litre fiyatı 7,3 TL olan benzinden 387 litre almanın mümkün olması ile 2022 Mart ayında asgari ücretin yüzde 50 artması ve net 4 bin 254 TL olmasına karşın benzinin litre fiyatının 20 TL olması ile alınabilen benzinin 212 litreye inmesi ile karşılaştırdı. Bir yılda aylık asgari ücretin alım gücünün 175 litre daha az benzin alabilmek olduğunun altını çizdi.
Akaryakıttaki bu artışlar hem vatandaşların hem de esnafın gündeminde ilk sırada. Sokakta halk bu zamları nasıl yorumluyor?
Her gün zam olur mu? Canımıza tak etti. Yeter artık. Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Ekonomimiz çok iyi artık kapıcıların bile arabası var’ diyor ama o kapıcı arabaya binebiliyor mu onu da konuşmak lazım! Arabam çok kullanmıyorum artık. Sabah bakışıyoruz karşılıklı, sonra toplu taşımaya gidiyorum. Ama toplu taşıma da pahalı. Onlara da zam gelmesi kaçınılmaz bu durumda. Arabayı çıkarsam bir dert çıkarmasam başka bir dert. Hayatımda böyle bir dönem görmedim. Artık zamları takip edemiyorum. Sadece akaryakıt zammı da değil. Dolar düşünce fiyatlar da düşecek dendi ama düşmedi, aksine arttı.
İsmini vermek istemeyen bir devlet memuru ise şu şekilde konuşuyor:
Mazotun litre fiyatı 24 lira olmuş. Arabamı garaja çektim kullanmıyorum. Bu böyle durmaz da. Haftaya 30 lira olur. Her gün geliyor. Tamam dünya genelinde bir artış var ama en çok etkilenen ülke biziz! Nedeni döviz! Ekonomik dengelerle keyfi olarak oynamalarının bedelini ödüyoruz. Daha da ödeyeceğiz gibi görünüyor. Çok üzülüyorum.
Taksiciler ise artık işlerin durmak üzere olduğunu anlatıyor:
Kontak kapatacağız başka bir çaresi kalmadı. Para kazanmıyorum ki. Aldığım para yakıta gidiyor. Yakıta çalışıyoruz artık. Bittik artık biz. Günde 15 saat çalışırsam ancak para kazanabilirim o da imkansız. Sadece yakıt masrafımız da yok. Plaka kirası, araba bakımı, durak aidatı derken yeni aya eksi bakiyeyle başlıyoruz. Güne eksi 700 lirayla başlıyoruz. Ayda bu 21 bin lira yapar. Taksilere en az yüzde 60 ek zam yapılmalı. Akaryakıttan ÖTV ve KDV’yi de kaldırsınlar artık.
Dolmuş şoförü Naci bey şöyle konuştu
Akaryakıt zamları durmayacak belli. Her gün zam haberi alıyoruz, köşeye sıkışmış gibiyiz. Çalışsak başka dert çalışmasak başka dert. Kontak kapatmayı düşünüyoruz. Gün içinde kazandığım parayı akşam benzin şirketine verip eve dönüyorum. Fiyatlar daha da artacak görünüyor. Bir sonraki adımda aldığımız mazotu veresiye yazdırmak zorunda kalacağız. Acil zam yapılması lazım. Ama bu sefer de vatandaş mağdur olacak. İnsanlar işe gelip giderken dolmuş kullanıyor. Onlar da dolmuş parasına çalışıyor olacak. Zaten her şeye büyük oranda zam geldi. Asgari ücrete yüzde 50 zam yaptılar ama 2 bin 800 liranın alım gücü 4 bin 500 liradan daha fazlaydı. 2 bin liraya alabildiğimiz şeyleri artık 4 bin liraya alamıyoruz.