Akademik başarı için olaylara farklı açılardan bakabilmek ve yaratıcı, yeni fikirlere açık olmak önemli. Bunu kolaylaştıran bir psikolojik faktör var: Bilişsel esneklik.
Akademik başarı için olaylara farklı açılardan bakabilmek ve yaratıcı, yeni fikirlere açık olmak önemli. Bunu kolaylaştıran bir psikolojik faktör var: Bilişsel esneklik.
Bilişsel esneklik problemlere çözümler üretmek, stres ve değişime adapte olmak ve gündelik hayatımızın rutinini sağlaması açısından önemlidir. Dennis vd. (2010) kavramla ilgili en kapsamlı açıklamalardan birini yapmışlar ve üç temel bölümü içerdiğine işaret etmişlerdir. İlki yaşamda karşılaşılan sorunlara çok sayıda çözüm üretebilme becerisiyken ikinci nokta zor durumları kontrol edilebilir algılama eğilimi ve üçüncüsü ise hayatta meydana gelen olayların ve insan davranışlarının muhtemel alternatiflerinin olabileceğini algılama becerisidir.
Bilişsel esnekliğe sahip olanların bir diğer özelliği ise değişimlere kapalı olmamaları ve olaylara iyi konsantre olabilmeleri iken bu özelliğe sahip olmayan bireylerin değişime daha zor adapte oldukları söylenebilir. Kişinin bilişsel esnekliğinin zayıf olması ise bilişsel anlamda katılığa neden olur. Bu bilişsel katılık akademinin gerektirdiği zihinsel özgürlük ve doğaçlama becerisini azaltır.
İlgili literatür, bireyin bilişlerini değişen şartlara göre düzenleyemezse neticesinde psikopatolojilerin ortaya çıkabileceğini bildirmektedir. Bilişsel esneklik psikopatolojiden koruyucu etkiye sahip olmakla beraber, olaylara farklı perspektiflerden bakmamızı sağlayarak sorun çözme becerimizi de arttırır. Üniversitede özellikle zorlaşan hayat şartlarının ortaya çıkaracağı bir psikolojik rahatsızlık için de koruyucu özelliğe sahip olan bilişsel esneklik bu manada da önemlidir.
Katı kurallar, sert sınırlarla yaşamak hayatı zorlaştırıp psikolojik sorunlara kapı aralayabilir. Sürekli değişen bir hayat içinde keskin çizgilerle yol almaya çalışmak rahat bir yolculuktan ziyade eziyete dönüşebilir. Değişimlere adapte olmak, esneyebilmek ve zihinsel kodların yeni durumlara revize edilebilmesini bilişsel esneklik becerileri kolaylaştırır. Bu beceriler sorunlara çözüm üretebilmeyi, farklı alternetifleri fark etmeyi ve problem odaklı baş etmeyi kolaylaştırabilir. Bu yüzden sınırları esnetip ve gerektiğinde çizgilerin dışına çıkabilmek yaşam doyumunu ve iyi olma halini arttırabilir.
Çünkü bilişsel esneklik;
-Gelişen olaylar karşısında alternatif çıkış yollarını görmemizde faydalıdır, uyum sağlayabilme yeteneğimizi arttırır
-Sınırları esnetmeyi, tolerans gösterebilmeyi ve problem çözmeyi kolaylaştırır.
-Değiştiremeyeceğimiz olaylar ve birlikte gelişen duyguları kabul edip daha iyi hissetmemizi sağlar.
Şunu da eklemek gerekir ki; esneklik sağlamayı kendinizden veya hayat tarzınızdan taviz vermek olarak görmeyin. Çünkü hayatın her dakikasına hakim değiliz ve bizim kurallarımız her koşulda işlevsel olmayabilir.
Kaynak
Dennis, John P. ve Jillon S. Vander Wal (2010). “The Cognitive Flexibility Inventory: Instrument Development and Estimates of Reliability and Validity”. Cognitive Therapy and Research, C. 34 S. 3, s. 241-253.
'Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio'