Türkiye'de akademik alışkanlıklara dair çokça eleştiri dillendirilir, çoğunu duymuşsunuzdur. Genelleme yapma hatasına düşmeden üniversitelerin bilim üretmekten ziyade bazı titrlerin peşinde koşulduğu bir memuriyet süreci olarak görüldüğü, yapılan akademik çalışma sayılarından, patentlerden ve hatta yabancı dil hakimiyeti oranlarından bile artık görülüyor.
Peki bu durum son yıllarda ortaya çıkan bir 'üniversite-içi yozlaşma' olarak mı? Cahit Arf'ın anısına bir bakalım.
Arf, bilimin ve bilimsel düşüncenin yayılması için ömrü boyunca çabalamış, bugün bu çalışmaların kurumsal olarak yürütüldüğü TÜBİTAK'ın kuruluşunda yer almıştı. Azimle yaptığı çalışmaları belki de onun Balkan Savaşları'ndan Türkiye'ye uzanan, Balkan mübadelesiyle şekillenen zorlu hayatıyla ilgiliydi.
Göttingen Üniversitesi'ne 1937'de doktora eğitimini tamamlamak için giden Arf'ın soluduğu hava bir anda değişmiş, yeni yuvası Gauss Teoremi'nin de yaratıcısı olan Gauss'un çalıştığı laboratuvarlar olmuştu.
Göttingen'deki matematikçiler Sınıf Cismi Teorisi adı verilen dev teori geliştirirken Alman siyasi ortamının krizi sebebiyle ekibin bir kısmı ülkeyi terk ettiğinde Cahit Arf bu projeyle ilgilendiğini ve çalışmak istediğini belirtti.
O bu eleştirileri dikkate almayarak doktorasını tamamladı ve ikinci dereceden denklemlere kadar indirgenebilen geometri problemlerinin kolayca çözülebileceğini de ispatladı. Ortaya çıkan teoriyi meslektaşı Hasse'yle paylaşmayı teklif etse de Hesse bu teorinin Arf değişmezi adıyla yayınlamasını önerdi, ona göre bu teorinin sahibi Arf olmalıydı.
Arf 1938'de doktorasını tamamladıktan sonra matematik alanında yaptığı çalışmaları Türkiye sınırlarında sürdürmek ve bildiklerini daha fazla hevesli öğrenciye aktarmak için İstanbul Üniversitesi'nde çalışmaya başlıyor.
Öğrenme ve öğretme aşkıyla başlayan görevi sırasında yaşadıklarının ardından kaleme aldığı, okurken hepimizin pay çıkarması gereken bir anısı Tosun Terzioğlu ev Akın Yılmaz'ın hazırladığı 'Anlamak' Tutkunu Bir Matematikçi Cahit Arf kitabında yayınlanıyor.
Araştırmalarından ve tecrübelerinden öğrendiklerini paylaşmak için herkesin katılmasına da büyük özen gösteriyor fakat ilgi gösterenler sadece birkaç ilgili öğrenci ve öğretim üyesiyle sınırlı kalıyor.
Öğretim üyesi arkadaşlarımız iyilerdi hoşlardı ama çoğunun bilime dair öyle bariz bir ilgileri yoktu. Asıl hedefleri işte profesör olmak, dekan olmak, senatoya girmek, rektör olmak gibi şeylerdi. Yani bilim peşinde değil rütbe peşinde koşmak.
Bunlar her geldiklerinde seminerler verirlerdi. Ben ise arkadaşlarımı yalvar yakar götürebiliyordum bu konferanslara, o kadar ilgisizlerdi yani. O yüzden sıkılmaya başlamıştım epeydir ve 'artık bu işi bırakmanın zamanıdır' dedim.
Dünyaca ünlü bir bilim insanını mesleğinden uzaklaştıracak bir durgunluktan bahsediyoruz. Bugün de benzer eleştirileri duyuyoruz ve bu sorunun bugün oluşmadığını da görüyoruz.
Üniversiteleri yeniden bilim yuvası olması için sizce ne yapmalı? Yorumlarda buluşalım, tartışalım.
Çok zorlamayın. Bazı toplumlara gelmez. Ne demişler alışmadık götte don durmaz..
Asıl hedefleri işte profesör olmak, dekan olmak, senatoya girmek, rektör olmak gibi şeylerdi. Yani bilim peşinde değil rütbe peşinde koşmak. şimdide farkı yok sadece onlar değil herkes bunların peşinde.
Bizde meslek aşkı yok makam aşkı var. Herkes bir makam bir ünvan peşinde.