Yirmilik dişler, ergenliğin sonlarında veya yirmili yaşların başlarında çıkan üçüncü azı dişleridir. Genellikle '20 yaş' dişleri olarak adlandırılırlar. Bu içerikte yirmilik diş nedir, yirmilik yaş hangi durumda rahatsızlık verir ve yirmi yaş dişleri hakkında bilmeniz gereken diğer konular ele alınmıştır.
Yirmilik dişler, yetişkinlik dişleridir ve halk arasında bunlara 20 yaş dişleri de denilir. Bu dişler çene kısmının en arka kısmında yer alan azı dişleridir. Yirmilik dişler zamanla çene yapısına uyum sağlayamadıkları için kişide ağrı ve apse oluşumu gibi günlük hayatı olumsuz etkileyecek rahatsızlıklara yol açar.
Üçüncü büyük azı dişleri olan yirmilik dişler, ağızdaki diğer tüm dişler gibi doğru bir pozisyonda olduğunda ana dişler gibi çiğneme fonksiyonlarına yardımcı olabilir. Ancak bu işlevi diğer dişler görüyorsa ve kişiye rahatsızlık veriyorsa ağız yapısında gerekli görülmeyerek çekilebilir.
Yirmilik dişlerin ne zaman çıkacağı sorusuna kesin bir cevap vermek mümkün değildir. Bu dişler genelde 17-21 yaş arasında çıkar ancak bazı kişilerde 21-25 yaş arasında da çıkabilir. Hatta ergenliğin sonunda çıkan bu dişler bazı kişilerde 30 ve 40'lı yaşlarda çıkabilirken bazen hiç çıkmaz.
Uzmanlar arasında 17-25 aralığında çıkan yirmilik dişlerin ağızda bırakılıp bırakılmaması tartışma konusudur. Eğer doğru pozisyonda duruyorsa ve çevresindeki diş dokularına zarar vermiyorsa yerinde durmasında bir sakınca görülmez. Ancak anormal bir pozisyonda duruyorsa yirmilik bir dişin ileride yol açacağı zararları önlemek için çekilmesi gereklidir. Peki yirmilik dişler ne gibi sorunlara yol açar?
Gömülü yirmilik dişler, ağız boşluğunda kendine oluşacak yer bulamamış üçüncü büyük azı dişleridir. Dişlerin dizili olduğu çene kemiğinde yirmilik dişin çıkması için yeterli alan yoksa bu yirmilik dişin kısmen ya da tamamen gömülü kalmasına neden olur. Gömülü yirmilik dişler, komşu dişlerde çürük, diş eti iltihabı ve kistik oluşumlara sebebiyet vermezse çekilmeleri zorunlu değildir. Ancak tam tersi durumda çekilmeleri gerekir.
Kısmen çıkmış yirmilik dişler, diş etinde bakteri ve yiyecek artıklarının depolanmasına neden olur. Bu durum da ağızda enfeksiyon yaratır. Diş eti enfeksiyonları, kişide ağız kokusu, ağrı, ağzın tam açılamaması ve ödeme neden olur. Gerekli müdahale yapılmazsa enfeksiyon lenfler aracılığıyla yanak ve boyuna yayılabilir.
Yirmi yaş dişlerinin sürme basınçları diğer dişlere de yansır. Bu nedenle diğer komşu dişlerde de bir hareketlilik olur ve ağızda çapraşıklıklar oluşabilir. Bu durum ise kişide ısırma problemine ve çene ağrısına neden olabilir. Böyle bir durumda kişinin gerekli müdahale için ortodonti bölümüne başvurması gereklidir.
20 yaş dişleri kök gelişimini tamamlamasıyla beraber çıkmaya başlar ancak bazen bu süreç uzar. Bazı kişilerde yirmilik dişler gömülü kalabilir. Yirmilik dişler gömülü olarak kaldığında ağızda diş eti iltihabı yapabilir ve bu durum da vücutta apselere neden olabilir. Ancak bu dişlerin takibi yapılmazsa kist ve tümörlere yol açabilir. Bunu önlemek için yirmilik dişlerin düzenli olarak diş hekimi kontrolüne tabii tutulması gerekir.
Gömülü, yarı gömülü ve sıkışık dişler çevredeki diş eti dokusunun iltihaplanmasına, diş çürüklerinin oluşmasına ve komşu dişlerin kök ve minelerinde doku kaybına yol açabilir. Bu nedenle gömülü ve yarı gömülü dişlerin ve doğru pozisyonda çıkmasına rağmen ağızda sıkışıklık yaratan yirmilik dişlerin çekilmesi gerekir. Yirmilik diş çekimi işlemi ağız cerrahisi bölümünde yapılır.
Yirmilik diş ameliyatının ne şekilde gerçekleştirileceği dişin röntgen görüntüleri göz önüne alınarak kararlaştırılır. Diş çekimi işlemini gerçekleştirecek ağız cerrahı ameliyat için tıbbi geçmişinizi gözden geçirir ve kullanılacak anestezi türünü belirler.
Yirmilik dişlerin çekilmesi için lokal anestezi türü tercih edilir. Ancak hastanın ihtiyaçlarına göre genel anestezi veya sedasyon da kullanılabilir. Çekim için öncelikle yirmilik dişin köklerine uyuşturucu iğne vurulur. Uyuşma gerçekleştikten sonra doktor diş çekimini gerçekleştirmektedir. Ameliyat esnasında herhangi bir ağrı durumu yaşanmamaktadır.
Yirmilik diş çekimi sonrasında hissedilen ağrının süresi 1 hafta ile 3 hafta arasında değişiklik gösterebilir. Bu süre boyunca diş doktorunun önerileri dikkate alınmalı ve gerekli görünen adımlar atılmalıdır.
Yirmilik diş çekiminden sonra ortaya bazı komplikasyonlar çıkabilir. Bunlar şişlik, iltihap, kanama, uyuşukluk ve alveolit gibi sorunlardır. Şişlikler ödeme bağlı ya da enfeksiyona bağlı olabilir. 20 yaş dişlerinin çekimleri sonrasında oluşan iltihap ve apselerin nedeni bölgedeki enfeksiyonun hızlıca çevreye yayılmasıdır. Bunun önüne geçmek için diş hekiminin önerdiği bir antibiyotik kullanımı ya da diş hekiminin bölgeyi temizlemesi yeterli olur. Diş çekimlerinden sonra kanama da sık görülen bir problemdir. Bunun en büyük sebebi çekimden sonra gerekli süre boyunca tampon yapılmamasıdır. Diş çekimi sonrası uyuşukluk, ödeme bağlı olarak bazen olabilmektedir. Ödeme bağlı olan uyuşukluk kısa süre içinde geçer. Yirmilik diş çekimi sonrası alveolit ise daha çok alt çenede görülür. Alveolit belirtileri; ağrı kesici ile geçmeyen aşırı ağrı, ağız açmada zorluk, ağızda kötü koku ve kötü tat ve çekim bölgesinde pıhtısız çıplak beyaz bir görüntüdür. Alveolit belirtilerini yok etmenin tek yolu diş hekiminin müdahalesidir.
Yirmilik diş çekimi sonrası tüketilen besinlere dikkat etmek gerekir. Bazı yiyecekler dişlerin çekildiği bölgeye sıkışabilir ve hasara sebep olabilir. Çekilme bölgesinin hızlı bir şekilde iyileşmesi için yumuşak ya da sıvı yiyecekler yemek gereklidir. Örneğin;
Elma püresi
Patates püresi
Yoğurt
Meyve suları
Et suları ile yapılan çorbalar
Jöle, muhallebi ve dondurma yenilebilir.
Yirmilik diş çekimi sonrası ağızda meydana gelen ağrı ve şişkinliğin gün geçtikçe azalması beklenir. Ancak bazı durumlarda semptomlar azalacağı yerde artabilir. Bunlar;
İyileşmesi gerekirken daha da kötüleşen şişlik
Aşırı kanama
Ameliyattan sonra üç ile dört gün boyunca süren şiddetli zonklama şeklinde ağrı
Yüksek ateş
Bu tür şikayetler varsa hemen diş hekimini aramanız gerekir.