BRÜKSEL (AA) - Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde nüfusun yüzde 70'ini yaza kadar yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı aşılama hedefinin, aşı üreticilerinin tedarik zincirinde yaşadığı sıkıntılar nedeniyle hayata geçirilmesi zor görünüyor.
AB Komisyonu, geçen hafta Birlik genelindeki yetişkin nüfusun yüzde 70'inin 1 Haziran'a kadar aşılanması hedefi getirmek istedi. Komisyon ayrıca marta kadar sağlık ve sosyal hizmet çalışanlarıyla 80 yaş üzerindekilerin en az yüzde 80'inin aşılanması hedefini önerdiklerini duyurdu.
Ancak bu hedefin hayata geçirilmesi şu andaki aşı tedarik hızıyla oldukça zor görünüyor. Aşı geliştiren BioNTech-Pfizer, AB ülkelerine yaklaşık bir ay önce başladığı aşı teslimatlarına kesintilerle devam ediyor. Bazı ülkelere planlanan teslimat miktarının sadece yarısının gittiği belirtiliyor. AB'nin BioNTech-Pfizer aşısından 600 milyon doz almak için sözleşmesi bulunuyor.
AB onayı alan ABD şirketi Moderna'nın da şu ana kadar az sayıda teslimat yaptığı biliniyor. AB ile 160 milyon doz için sözleşmesi bulunan Moderna'nın, teslimatların büyük kısmını gelecek aylarda yapması bekleniyor.
- AstraZeneca'ya tepki
AB'nin bu hafta içinde acil kullanım onayı vermesi beklenen AstraZeneca-Oxford aşısının tedarikinde de daha onay gelmeden kesintiler olacağı açıklandı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AstraZeneca CEO'su Pascal Soriot ile telefonda görüşerek aşının geliştirilmesi için 'yatırım' yaptıklarını ve şirketin sözleşmeye uymasını beklediklerini iletti.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel de AstraZeneca'nın tedarikte gecikme açıklamasına tepki göstererek ilaç firmalarının yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak için ellerindeki yasal araçları kullanmayı planladıklarını söyledi. İtalya Başbakanı Giuseppe Conte de aşı üreticilerine karşı yasal yollara başvurma tehdidinde bulundu.
Üye ülkeler adına satın alım sözleşmeleri yapan AB, AstraZeneca ile 400 milyon dozluk sözleşme yapmıştı. AB'nin şirkete en az 100 milyon avro ön ödeme yaptığı iddia ediliyor.
Şirketin yılın ilk çeyreğinde AB'ye vereceği doz sayısının 40 milyondan az olacağı belirtiliyor. AB'ye gelecek BioNTech-Pfizer aşısının ise Eylül 2021'e kadar 200 milyon doz olması hedefleniyor.
AB'de şu ana kadar onay alan BioNTech ve Pfizer ile Moderna tarafından geliştirilen aşılar, Aralık 2020'den beri halka uygulanıyor. Oxford-AstraZeneca'nın geliştirdiği aşıya AB onayının bu hafta içinde verilmesi bekleniyor.
- Kapasitenin artırılması için görüşmeler yapılıyor
AB yetkilileri, aşı tedariklerindeki sorunun nereden kaynaklandığına ilişkin ilaç firmalarının nasıl bir izahat getirdiğini açıklamıyor. Ancak aşı üreticilerinin daha önce yüksek talep nedeniyle hammadde sıkıntısı yaşadıkları belirtilmişti.
AB Komisyonu da şirketlerle üretim kapasitelerinin artırılmasına yönelik görüşmeler içinde olduklarını ifade ediyor. Pfizer'in üretim yaptığı Belçika'daki tesislerini genişletme çalışmalarının devam ettiği biliniyor.
- Bu hızda gidilirse hedefi tutturmak 3 yılı bulabilir
Aşı tedarikindeki sıkıntılardan dolayı aşılamalar bugünkü hızla devam ederse yetişkin Avrupa nüfusunun yüzde 70'ini aşılama hedefini tutturmak yıllar alacak.
Şu andaki hızda eylül ayına kadar 450 milyon nüfuslu AB ülkelerinde yaşayanların sadece yüzde 15'inin aşıya erişimi olabilecek. AB'nin önerdiği hedefin tutturulması ise 2024'ün mart ayını bulacak.
Hedefe ulaşabilmek için AB'nin aşılama hızını en az 5 kat artırması gerekecek. Tek tek ülkelerdeki aşılama hızları hesaplandığında Bulgaristan'ın aynı hızda devam etmesi halinde halkın aşılanması 2040 yılını bulabilecek. Bu nedenle hedefe ulaşmak için Bulgaristan'ın aşılama hızını 29 kat artırması gerekiyor. Bu oranın Letonya için 17, İtalya için 10 ve Macaristan için 9 olması gerektiği hesaplanıyor.
AB'den ayrılan İngiltere'nin ise aynı hızla devam etmesi halinde yetişkin nüfusunun yüzde 83'ünü yaz sonuna kadar aşılamış olabileceği öngörülüyor.
İngiltere, AstraZeneca aşısına onay vermiş, aşının uygulaması bu ayın başında başlamıştı.