Bugün, Hatay-Reyhanlı katliamının birinci yıldönümü. İlçe merkezinde iki bombalı aracın patlatılmasıyla, 52 kişinin öldüğü, 146 kişinin yaralandığı korkunç olay, Türkiye’de yapılan en büyük terör saldırısı olarak kayıtlara geçti. Peki katliamdan bir yıl sonra ilgili dava ne durumda, kurbanların yakınları ne düşünüyor?
Hükümet, patlamanın hemen ardından Suriye rejimine ve Türkiye’deki ‘bazı‘ terör örgütlerine işaret etti. Katliamla bağlantılı olduğu iddia edilen toplam 35 kişi yakalandı. Bunlardan 20’si tutuklandı, ikisi için adli kontrol kararı verildi. İddianamede, saldırının Suriye gizli servisi tarafından yapıldığı ileri sürüldü.
Saldırıdan dört ay sonra, El Kaide bağlantılı IŞİD (Irak-Şam İslam Devleti), yayınladığı bir bildiriyle katliamı üstlendi. Emniyet’se saldırıyı IŞİD’in düzenlediği iddiasını 2 Ekim 2013’te kesin bir dille reddederek‘Failleri yakaladık’ dedi. 27 Mart 2013’teki AGİT toplantısında Türkiye elçisi Tacan İldem, bombalı saldırıyı ‘El Kaide unsurlarınca yapıldığını‘ söyledi.
El Nusra Cephesi’nden koparak bağımsızlığını henüz bir yıl önce ilan eden IŞİD, Suriye iç savaşında sahneye çıkan pek çok silahlı örgütten biri. Suriye’nin kuzeyindeki gruplar, sadece Şam yönetimine karşı değil, birbiriyle de çatışıyor. IŞİD, önceden ‘Özgür Suriye Ordusu’ şimdilerde ‘İslami Cephe‘ denilen muhaliflerle kanlı bıçaklı: IŞİD’e göre İslami Cephe, ‘kafir ve laik çeteler’den oluşuyor. Türkiye hükümetiyse, İslami Cephe’ye açıkça destek veriyor. IŞİD, Türkiye hükümetini sınır kapılarını açmaya, aksi takdirde benzer saldırıları Ankara ve İstanbul’da da düzenlemekle tehdit etmişti. Hatay Valisi Celalettin Lekesiz, geçen hafta İçişleri Bakanlığı’na hazırladığı raporda İran, Irak, Lübnan ve Mısır dışındaki ülke vatandaşlarının IŞİD’e katılmak için Suriye’ye geçişlerde genelde Hatay sınırlarını kullandığını belirtti.
Suriye sınırının hemen yanıbaşındaki Hatay’ın Reyhanlı ilçesi, Cilvegözü Sınır kapısına da ev sahipliği yapıyor. Savaştan kaçan pek çok sığınmacının ilk durağı, Yayladağı ve Reyhanlı. Bazı köyler, Suriye topraklarına deyim yerindeyse taş atımı mesafesinde. İlçenin nüfusu savaştan önce 60 bindi. Sığınmacılarla üç yılda 150 bine fırladığı söyleniyor. Reyhanlı’da çok sayıda ve farklı cephelerden muhalif konuşlanıyor. Gün içinde savaşıp geri gelen, tedavisini Reyhanlı’da gören ve Suriye’den kaçakçılık yaparak geçinen belki binlerce insan yaşıyor. Öğrenci yurdu olan yerler ve oteller artık muhaliflerin mekanları.
Kurbanlardan Oğulcan Tuna’nın ailesinin avukatı Hatice Can, telefonda süreci şöyle özetledi: “Dava Adana’da açıldı. ÖYM’lerin kaldırılmasıyla Hatay’a gönderildi ve kabul edildi. İlk duruşma 26 Mayıs’ta olacaktı. UYAP’ı kontrol ettiğimde gördüm; yetkisizlik kararı verilerek dosyanın tekrar Adana’ya gönderilmesi söz konusu! Ancak bu karar, itiraza tabi. Dava, sürüncemedebırakılmak isteniyor gibi… Kaldı ki bu saldırının El Kaide bağlantılı olduğu söylenen kimseler yakalanmadı.”
Reyhanlı katliamı faillerinin, saldırı öncesine ait 23 günlük görüşme kayıtlarının MİT tarafından tespit edildiğini Taraf gazetesi yazdı. Bu konuşmalar, bomba konulacak araçların satın alınması, zula bölümlerinin yapılması, patlayıcıların yerleştirilmesi gibi bilgiler içeriyordu. Temmuz 2013’te MİT Bölge Müdürü H.D. görevden alındı.
22 Mayıs’ta Redhack, Jandarma İstihbarat Daire Başkanlığı’nın Reyhanlı katliamıyla ilgili gizli belgeleri ele geçirdiğini duyurdu. Twitter üzerinden yayınlanan belgelerde, El Kaide yanlısı gruplara ulaştırılmak üzere hazırlandığı iddia edilen bomba yüklü araçlara ilişkin detaylar yer aldı: Suriye yönetimi bu araçları arıyordu ve söz konusu planlar, 25 Nisan tarihinde elde edilmişti… Buna göre El Kaide bağlantılı El Nusra, üç araca Türkiye’ye yönelik bir eylemde kullanmak üzere bomba düzeneği yerleştirmişti…
Jandarma eri Utku Kalı, Amasya’da askerliğini yaparken 11 Mayıs’taki Reyhanlı saldırılarıyla ilgili belgeleri Redhack’e sızdırdığı iddiasıyla 24 Mayıs 2013′te tutuklandı. İddianameye göre, Kalı’nın gönderdiği ileri sürülen belgeler ‘devletin güvenliği, iç ya da dış siyasal yararları bakımından ve niteliği açısından gizli kalması gereken‘ niteliğe sahip. Kalı, Kasım 2013′te tahliye edildi ve halen tutuksuz yargılanıyor.
Katliamın ardından başta Antakya olmak üzere, pek çok şehirde hükümet karşıtı protestolar yapıldı. Reyhanlı halkıysa pek konuşmaya yanaşmıyor. Tuna ailesinden başka davacı olan yok. Patlamada kızı ile torununu kaybeden Döne Kuvvet, Hürriyet’e şöyle konuştu: “Belediye reisi Başbakanla geldi. O güne kadar hiç sormadı, bacım kaybınız nedir diye. Bizde namus yok, gene o seçildi. Geldi, oturdu, sohbet etti. 10 bin lira verdiler bize ölü kaldırmak için. Bize 22 bin para verdiler, hepsi bu.” 2014 yerel seçimlerinde AKP, Reyhanlı’daki yüzde 58.9 oranında oy aldı.
- Mehveş Evin / Diken