Çok şaşırdık...
Çok şaşırdık...
5 milyon kilometrekarelik Zelandiya'nın %94'ü sular altında olduğu için, kıtanın haritasını çıkarmak hayli zorlu bir süreçti. Kayıp 8. kıta Güney Pasifik okyanusunun 1km altında bulunuyor. Bilim insanları, Zelandiya olarak isimlendirdikleri bu kara parçasının kıta olduğunu 2017'de onaylamışlardı fakat bu güne kadar kıtanın tam genişliğini haritalayamamışlardı.
Geçtiğimiz pazartesi günü, Yeni Zelanda'daki GNS Science'dan araştırmacılar kıtanın şeklini ve büyüklüğünü detaylı bir şekilde haritalayabildiklerini duyurdular. Haritaları, insanların da görsel olarak inceleyip keşfedebilmeleri için etkileşimli bir internet sitesinde yayınladılar. Projeyi yürüten Nick Mortimer, 'Bu haritaları Yeni Zelanda'nın ve Güneybatı Pasifik'in jeolojisine ait doğru, tamamlanmış ve güncel görseller sağlayabilmek adına yaptık.' şeklinde bahsetti. Mortimer ve ekibi, Zelandiya'nın tektonik profilinin yanı sıra etraftaki deniz tabanının topoğrafyasını da haritaladılar. Haritalar, Zelandiya'nın milyonlarca yıl önce sular altına batmasından önceki haline dair de yeni bilgiler açığa çıkardı.
Zelandiya'nın alanı Avustralya'nın yaklaşık yarısı kadar ama kıtanın sadece %6'lık bir alanı su seviyesinin üzerinde. Bu kısım, Yeni Zelandiya'nın kuzey ve güney adalarının ve Yeni Kaledonya adasının temelini oluşturuyor. Zelandiya'nın geri kalanı sular altında ki bu da araştırılmasını zorlu bir hale getiriyor. Mortimer ve ekibinin yaptığı deniz tabanı topoğrafyası haritası, kıtadaki dağların ne kadar yüksek olduğunu ve su yüzeyine ne kadar yakın olduğunu gösteriyor. Harita aynı zamanda kıtanın kıyı şeridini, bölgesel limitlerini ve başlıca su altı özelliklerinin de isimlerini barındırıyor. Buna ek olarak, bu harita 2030'da tamamlanması planlanan, Dünya'nın bütün okyanus tabanını gösteren küresel harita girişiminin de bir parçası.
GNS bilim insanlarının yaptığı ikinci harita ise su altındaki bu kıtanın yerkabuğunu, ne kadar yaşlı olduğunu ve ana faylarını açığa çıkarıyor. Kıtanın daha yaşlı, dünya kabuğu gibi daha sert olan kıtasal yerkabuğu kırmızı, turuncu, sarı ve kahverengi ile temsil ediliyor. Daha genç olan denizel kabuk ise mavi renkte. Kırmızı üçgenler de volkanların yerlerini gösteriyor. Harita aynı zamanda kıtanın bulunduğu bölgedeki tektonik hareketleri de ortaya çıkarıyor.
Zelandiya kavramı 25 yıldır var. Jeofizikçi Bruce Luyendyk bu kavramı 1995'de icat etti. Luyendyk daha önceleri 'Business Insider'a' aslında bu terimi yeni bir kıtanın tanımlaması amacıyla seçmediğini söyledi. Aslına bu terim, Yeni Zelanda ve süper kıta Gondvana'dan 85 milyon yıl önce kopmuş, su altında kalan yerkabuğu parçalarını kastediyordu. Luyendyk 'Bu terimi ortaya atma nedenim kolaylık sağlaması içindi. Gondava'ya bakıldığında bu parçalar onun aynısı. Ben de düşündüm ki 'Bu parçalar bütününü neden farklı şeyler olarak isimlendirelim ki?'' dedi. Gondvana, Dünya'nın antik süper kıtası Pangea iki parçaya ayrıldığında oluştu. Kuzeydeki Laurasia Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'yı, güneydeki Gondvana ise Afrika, Antartika, Güney Amerika ve Avusturalya'yı oluşturdu.
2017'ye kadar Zelandiya, Madagaskar adası gibi 'mikro kıta' olarak sınıflandırılmıştı fakat Mortimer'e göre Zelandiya kıta olma şartlarının tamamını yerine getiriyor. Açık bir şekilde belirgin olan sınırları, 1 milyon kilometrekareden büyük kapladığı alanı, denizel kabuğu ve denizel kabuğundan daha kalın olan kıtasal kabuğu var. Mortimer 2017'de 'Science News'e'; 'Dünya'daki okyanusların suyunu boşaltabilseydik, Zelandiya açık bir şekilde göze çarpardı. Eğer okyanus tabanında olmasaydı, çok daha önceden onun da bir kıta olduğunu fark ederdik.' şeklinde açıkladı.
Peki siz bu yeni kıtanın keşfi hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın.
Zelandiya ismini kabul etmiyorum. A ile başlayıp A ile bitmeli. bize öyle öğrettiler ilkokulda.
"Atatürk ve Mu kıtası"
Bi bol anlamadım