Soma'da 232 kişinin ölümüne neden olan maden faciasının üzerinden neredeyse 24 saat geçti. 'Facia neden yaşandı?', ' Kim suçlu?', 'İçeride kaç kişi var?' sorularına The Wall Street Journal Türkiye uzmanlarla konuşarak cevap aradı...
Soma madeninde 238 işçinin ölümüne neden olan facia neden yaşandı?
Soma Holding'in işlettiği linyit madeninde trafonun patlaması sonucu yangın çıktı. Trafo patlayınca elektrikler de kesildi. Asansör çalıştırılamadı. Bu da madenin tahliyesini çok yavaşlattı. Yangın nedeniyle oluşan karbon monoksit, kazayı bir faciaya dönüştürdü. 238 kişi yaşamını yitirdi.
.
İşçilerin tamamına neden hala ulaşılamadı?
Madendeki yangın devam ediyor. Maden mühendislerinin verdiği bilgilere göre normalde madende böyle bir yangın çıkması durumunda yapılacak ilk şey madene giden oksijeni ve hava akımını kesmek. Ancak, bu kez bunu yapmak mümkün değil. Çünkü içeride tahliye edilememiş çok sayıda işçi var ve onların oksijene ihtiyacı var. Yani oksijenin etkisi hem yaşamsal, hem de negatif. Bir yandan yangının durmasını engellerken diğer yandan da yaşam umudunu artırıyor.
İçeride kaç işçi var?
Enerji Bakanı Taner Yıldız her ne kadar bu rakamı özel sektörden aldığı gerekçesiyle açıklamak istemese de bunun ipuçlarını aslında dün verdi. Taner Yıldız daha önce yaptığı açıklamada UMKE ve AFAD rakamlarına göre kendi imkanlarıyla ya da ilk müdahalede 363 işçinin tahliye edildiğini, olay sırasında madende 787 işçinin çalıştığını belirtmişti. Bu durumda ilk etapta yapılan tahliyeler sonrasında madendeki işçi sayısı 424 oluyor. Ancak daha sonra yapılan tahliyelerin ardından 232 kişinin yaşamını yitirdiği 60'a yakın da yaralı olduğu ifade edildi. Tüm bu rakamları göz önünde bulundurunca şu an madende 130'a yakın işçi olduğu tahmin ediliyor.
Bu işyeri güvenli miydi?
Sektör temsilcilerine göre evet güvenliydi. Konuştuğumuz hiçbir sektör temsilcisi hatta muhalefet bile işyerinin güvensiz olduğunu söylemiyor. Ancak, bu kez söz konusu olan kaza Türkiye'de bugüne kadar maden kazası denildiğinde akla grizu patlaması değil. Trafo'dan çıkan yangın. İşyerinin böyle bir yangına ne gibi önlemler aldığı henüz net değil. Bunun netleşmesi için önce tahliyelerin tamamlanması, ardından da inceleme yapılması gerekiyor. 2005 yılında maden alanının işletmesini alan şirkete ise tepki büyük. Bakanlık denetim raporlarını da, küçük yaşta işçi çalıştırıldığı konusundaki iddiaları da inceliyor. Tepkilere önlem olarak şirketin Levent'teki ofisinin önünde bir TOMA bekliyor.
Daha önce böyle bir olay yaşandı mı?
Evet yaşandı. Hem de yine Soma'da bundan sadece kısa bir süre önce yine bir yangın meydana geldi. 20 Ekim tarihinde yaşanan bu yangında da 1 kişi yaşamını yitirdi. Hatta bu olay üzerine CHP'li Manisa Milletvekili Sakine Öz, o işyeri konusunda bir yazılı soru önergesi de verdi. Uyar madencilik hakkında verilen bu önerge Bakan Taner Yıldız tarafından cevaplandı. Yıldız bu cevabında madenlerin her yıl denetlendiğini ifade etti. Uyar adlı şirket hakkında daha önce yapılan denetimlerin sonuçlarını yayınladı. Bu sonuçlara göre yapılan denetimlerde Uyar'da 33 yılda 80'in üzerinde noksan tespit edilmişti.
İçerideki işçilerin kurtulma umudu var mı?
Olayın üzerinden 23 saat geçti ve hala içeride işçiler var. Bugün sabah saatlerinde bir işçi yürüyerek çıktı. Bu onun büyük ihtimalle madende oksijen olan bir alana sığınabilmiş olduğunu gösteriyor. Ancak, bulunduğu alanda yoğun karbon monoksite maruz kalan bir işçinin kurtulması çok zor. Bu durumda kalan insan önce uykuya dalıyor, sonra bilincini ve hayatını kaybediyor.
Bu Türkiye'nin bugüne kadar yaşadığı en büyük maden kazası mı?
Net ölü sayısı henüz belli değil. Türkiye'de, 1941 yılından bu yana maden ocağı kazalarında 3 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. En fazla kayıp verilen kaza, 1992'de 263 kişinin yaşamını yitirdiği Zonguldak'ın Kozlu ilçesindeki grizu patlaması oldu. 2010 yılı Tepav raporuna göre 1991 yılından itibaren maden kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda 13087 kişi sürekli iş göremez durumunda.
Ayşegül Akyarlı Güven | WSJ Türkiye