İSMAİL ALTUNSOY HABERLER EKONOMİ
Pahalı doğalgaz ithal eden Türkiye’nin Yunanistan’a zararına doğalgaz sattığı ortaya çıktı. Kamu şirketi BOTAŞ, İran, Rusya ve Azerbaycan’dan ortalama 420 dolar civarı fiyatla aldığı doğalgazı, Yunanistan doğalgaz şirketi DEPA’ya yaklaşık 350 dolara ihraç ediyor.
Yunanistan’a ucuz gaz verilmesinin sebebi boru hattı kapasitesini artırarak İtalya’ya (Avrupa) gaz ihraç etmekti. Anlaşma sonrası gerekli altyapı çalışmaları ve takibinin yapılmaması yüzünden süreç olumsuz sonuçlandı. Sektör kaynakları, maliyetin altında gaz satışının mantıklı olmadığını belirtirken, BOTAŞ konuyla ilgili bir bilgilendirme yapmadı. Temmuz 2005’te temeli atılan Türkiye-Yunanistan doğalgaz boru hattı, Kasım 2007’de işletmeye alındı. Hattın 210 kilometrelik bölümü Türkiye sınırlarında yer alıyor. BOTAŞ, yıllık 700 milyon metreküp civarı doğalgazı bu hat üzerinden Yunanistan’a ihraç ediyor. BOTAŞ’ın 15 yıl süreyle ihracını öngören satışta asıl hedef, Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Boru Hattı (ITGI) Projesi ile gaz ihracı. BOTAŞ verilerine göre Yunanistan-İtalya bağlantısının devreye alınmasıyla İtalya pazarına da erişim imkânı sağlanacak. Proje kapsamında, plato seviyede Yunanistan’a 3,6 bcm/yıl ve İtalya’ya 8 bcm/yıl olmak üzere toplam 11,6 bcm/yıl hacmindeki gazın Hazar kaynaklarından sağlanarak Türkiye üzerinden taşınması planlandı.
BOTAŞ, Rusya, İran ve Azerbaycan’dan boru hatlarıyla doğalgaz alıyor. Anlaşmalarda Azeri gazını ihraç etme hakkı bulunuyor. Ayrıca Azeri gazı, BOTAŞ’ın ithal ettiği en ucuz doğalgaz konumunda. Her 3 ülkeden ihraç edilen doğalgaz ve LNG (sıvılaştırılmış gaz) Türkiye topraklarında aynı boru hatları üzerinden taşınıyor. Sektör kaynakları, Yunanistan’a verilen doğalgaza fiyattan ziyade Avrupa pazarlarına açılma olarak bakmak gerektiğine işaret ediyor. Aynı kaynakların verdiği bilgiye göre, BOTAŞ yaklaşık 2007’den bu yana Yunanistan’a 700 milyon metreküp civarı gaz ihraç ediyor. Fakat, Türkiye-Yunanistan hattının kapasitesi, Avrupa’ya Hazar, İran ve hatta Türkmen gazının taşınması amacıyla 11 milyar metreküp olarak planlanmıştı.
Anlaşmaya göre Yunanistan hattın deniz geçişi dahil kendi topraklarındaki bölümü inşa edecekti. Ancak, böyle bir çalışma yapılmadı. Sektör kaynakları, anlaşma sonrası süreçte gerekli yatırımların yapılmadığına dikkat çekiyor. İlgisizlik ve takipsizlik sebebiyle yıllık 11 milyar metreküp taşıma için gerekli yatırımlar gerçekleştirilmedi. Bu yüzden BOTAŞ, ortalama maliyetinin altında gaz ihraç etmiş oldu. Bu fiyattan rahatsız olan kamu şirketinin fiyat artışı istediği, DEPA’nın kabul etmemesi üzerine konunun uluslararası mahkemeye (tahkim) taşındığı öğrenildi.
Anahtar Kelime: doğalgaz, BOTAŞ,