300 yılı aşkın süredir Karayipler’in derinliklerinde yatan San José kalyonu, yeniden dünya gündeminde. İspanyol donanmasına ait gemiden çıkarılan ilk tarihi eserler, yalnızca arkeoloji değil uluslararası hukuk tartışmasını da beraberinde getirdi. Altın paralar, porselenler ve dev bir top, tarihin en büyük batık hazinelerinden birinin gerçekten var olduğunu kanıtladı.
Değeri 724 milyar TL’ye kadar çıkan bu servet için dört ülke hak iddia ediyor.
San José kalyonu, 8 Haziran 1708’de İspanya Veraset Savaşı sırasında İngiliz Kraliyet Donanması tarafından pusuya düşürüldü. Cartagena açıklarında gerçekleşen saldırıda gemi battı ve yaklaşık 200 ton altın, gümüş, mücevher ve değerli eşya Karayipler’in dibine gömüldü. Yükün büyük bölümünün, İspanya’nın Güney Amerika’daki kolonilerinden toplandığı düşünülüyor.
Batığın varlığı uzun yıllar söylenti olarak kaldı. 1980’lerden itibaren bazı özel şirketler gemiyi bulduklarını iddia etti ancak kesin konum ancak 2015’te doğrulandı. O tarihten sonra Kolombiya hükümeti, alanın yağmalanmaması için koordinatları gizli tuttu ve bilimsel çalışmalara hazırlık yaptı.
Kolombiya hükümeti, 2024’te 'San José’nin Kalbine Doğru' adlı araştırma projesini başlattı. Bilim insanları ve deniz arkeologları, uzaktan kumandalı denizaltılarla yaklaşık 600 metre derinliğe indi. İlk aşamada altın paralar tespit edildi, ardından eserlerin kontrollü şekilde çıkarılmasına geçildi.
Gün yüzüne çıkarılan parçalar arasında altın macuquina paraları, ince işçilikli porselenler ve korsan filmlerini andıran dev bir top bulunuyor. Paralar üzerindeki 'L' işareti, bazı sikkelerin Lima’da basıldığını ortaya koydu.
Diğer damgalar ise 1707 yılına işaret ediyor. Araştırmacılar, bu bulguların dönemin ticaret yolları ve üretim teknolojileri hakkında yeni bilgiler sunacağını belirtiyor.
San José batığının bulunmasıyla birlikte sahiplik tartışması yeniden alevlendi. Kolombiya, batığın kendi karasularında yer aldığını ve kültürel miras sayıldığını savunuyor. İspanya ise geminin devlet donanmasına ait olduğunu ve dokunulmazlık kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini öne sürüyor. ABD merkezli özel şirketler ve Bolivya da dolaylı hak iddialarında bulunuyor.
Araştırmacılar hazinenin değerinin yaklaşık 17 milyar dolar, yani bugünkü kurla 724 milyar TL civarında olabileceğini belirtiyor. Ancak kesin rakam henüz açıklanmış değil.
İngiltere gelir alır.