2017'de Amerika'ya taşınıp üç yıl aralıksız yaşadıktan sonra ilk kez 2020 yılında Türkiye'ye döndüğümde ters kültür şoku olarak tanımlanan (bir süre yurtdışında yaşadıktan sonra ülkesine geri dönen kişilerin yaşadığı farklılık hissine ters kültür şoku deniyor) bazı durumları yaşadım ve bunları sizinle paylaşmak istedim.
Not: Bu görüşler tamamen gözleme dayalı kişisel yorumlar içerir, yüzde yüz doğruluk iddiası yoktur.
Her şey ya çok ucuz, ya çok pahalı geliyordu ve kazıklanmaya çok müsaittim. Hiçbir şeyin fiyatını kestiremiyordum, normalleştirmem aylar sürdü (bu arada Amerika'da yaşadığım sürede Dolar kazanmadığımı da eklemeliyim).
Birim fiyat düşündüğüm için market alışverişinde epey zorlandım. 20 Dolar'a birkaç kişilik akşam yemeği için tüm malzemeleri alırken, 20 TL ile sadece birkaç çikolata alabilmek ilginç bir deneyim oldu.
Artık uçaktan indiğiniz anda gördüğünüz reklam panolarından okul isimlerine kadar pek çok yerde olan Arapça tabelalar ilgimi çekti. Eskiden sadece esnafın kullandığı Arapça iyice hayatımıza girmiş görünüyordu.
Servis aracı Balo Sokak'ta durdu ve oradan İstiklal Caddesine çıkarken içimdeki özlem ve nostalji hisleri dağıldı. Karşıma çıkan evsiz Suriyelilerin, dilencilerin, kapatılıp terk edilmiş dükkanların üzüntüsü eski İstiklal nostaljisi yaşamamı anında engelledi.
Daha önce hiç kendi ülkemde bu kadar fazla İngilizce konuşmamıştım. Pek çok kişiye yol tarifi ve benzeri konularda yardımcı oldum ve özellikle Hacıosman-Yenikapı metro hattında sanki Amerika'daymışım gibi bir çok kültürlülük hissettim.
Bu arada ırkçılık olarak algılanmasın, sadece geçen sürede hissettiğim farklılıkları aktarıyorum. Nişantaşı'nda lüks araçlarıyla estetik operasyon ve alışveriş gezisinde olan Arapların yanında Suriyeli ve Afgan olduklarını düşündüğüm sığınmacıların da çaycılık, temizlikçilik gibi işlerde çalıştığını gözlemledim. Siyahi nüfus da üç yılda büyük oranda artmıştı; Beşiktaş, Fatih gibi semtlerde yoğun şekilde siyahi nüfus vardı.
Henüz maske zorunluluğu yokken geldiğim için insanların yüzlerindeki estetik operasyonları kolayca seçebiliyordum. Özellikle yüz dolgularının inanılmaz popüler hale geldiği ortadaydı. Eskiden kadınların çoğunlukla tercih ettiği burun estetiği de erkeklere geçiş yapmıştı; burnu bandajlı gördüğüm 10 kişiden 7'si erkekti.
Sabahın 6'sı dahi olsa kadınların çoğu tam makyajlı, maşalı saçlı ve şıktı. Amerika'dan sonra bu şıklık gözüme fazlasıyla çarptı. Türkler her zaman Amerika ve Avrupa'dan daha bakımlı; ancak son birkaç yılda olan bu ekstra durumun sosyal medyayla da ilgili olabileceğini düşündüm.
Örneğin Amerika'ya ilk gittiğimde oradaki ayakkabı çılgınlığı ilgimi çekmişti; ancak ayakkabının ne kadar ucuz bir ürün olduğunu düşününce anlam vermiştim. Türkiye'de neredeyse herkesin tüm kıyafetlerini sanki o gün sokağa çıkarken ilk kez giymiş gibi görünmesi, alım gücünün zorluğu düşünülünce üzücü bir baskı hissettiriyordu. Bu durumu özellikle kadınlarda gözlemlediğimi belirteyim, erkekler eskisi gibiydi.
Son günlerde Kylie Jenner yeniden gündeme getirse de, dünyada kalça hizasında uzun saç modası yok. Sadece Hintliler ve bazı Latin ülkelerinde görülen bu trend Türkiye'de görülmeye başlanmış.
Asabi bir millet olduğumuz su götürmez bir gerçek; ancak nereye gittiysem orada mutlaka patronları veya üstleri tarafından terslenen, azarlanan çalışanlar gördüm. Daha önce bu kadar net hissetmediğimden midir bilinmez, bu durum canımı fazlasıyla sıktı.
İstiklal Caddesi'nde, Kadıköy'de gençler son ses yeni nesil Türkçe rap olduğunu tahmin ettiğim müziği dinliyordu. Öte yandan yakın zamana kadar İngilizce şarkılarda geçen küfürleri tartışırken mağazalarda, mekanlarda; her yerde çalınan yeni nesil Türkçe müzikteki inanılmaz küfürleri duyunca dumur oldum. Daha önce halka açık yerlerde hiç bu kadar aleni küfürlü müzik duymamıştım.
Örneğin salça kavanozu açan kadının bile alyansına zoom yapılıyor, sanki tüm reklamlar erken yaşta evlenip aile kurmanın önemini anlatıyor gibiydi. Amerika'da genellikle araba ve telefon operatörü reklamları popülerken bizde abur cubur, anne-bebek reklamları popülerdi.
Örneğin Amerika'da 50 yaşında bir kadın telefon reklamında rol alabilir, dizide başrol olabilirken Türkiye'de eğer çok ünlü biri değilse başrollerde daima genç isimler oluyor. Reklamlarda ise tonton teyze, amca rolleri dışında yaşlılara pek yer yok. Genç nüfusu yoğun bir ülke olmamızın bunda etkisi olabilir.
İstisnalar dışında terzi, kuaför, güzellik salonu, tesisat ve tamirat işleri gerçekten çok ucuz ve kaliteli. Bu bir açıdan güzelken, diğer açıdan da üzücü çünkü insan gücü, zanaat gibi kavramlara hak edilen değer verilmiyor.
altı üstü 3 yıl yaşamışsın amk görende ülkeye 38 yıl sonra tekrardan dönüş yapmışsın sanacak.
neyin kültür şoku amk bende unıversıteyı avrupa da okudum 5 sene. şok mok bi bok yok aynı bok yanı hersey. nişantaşında ingilizce konusmus vay anam vay. git bakim bi güngörene bağcılara şoku yaşarsın orda aslan.
Puahhahaha 3 yıl için fazla zorlama bir yazı olmuş.