Bugün 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü... İnsanı, insana, insanla, insanca anlatan tiyatro sanatı bugün tüm sahnelerde bir bayram havasında kutlanıyor. Biz de bu büyük güne özel, yaşayan en iyi Türk tiyatrocularını sizlerle paylaşmak istedik. Tüm yaşamını sahneye adayan, bizim hayatımıza ayna tutan, bizleri kendimize biraz daha yaklaştıran, gönlünü tiyatroya kaptırmış tüm ustalara selam olsun...
'Tiyatro kendimizi görme imkânı verir. Bizim tiyatroda yapmak istediğimiz şey, insanlara kendilerini tanıtmak, göstermek. Yani tiyatro ille de bir ders vermek istemez. Farkında olmadan verirse insanlara bir şeyler öğretirse, ne âlâ...'
'Paradan, puldan vazgeçtim bir kere. Hatta tiyatro uğruna birçok şeyi de sattım. Dairelerim vardı, onlar gitti. Babamdan kalan hemen bütün mal varlığım gitti. Hiçbir zaman da arkaya bakmadım.'
'Tiyatro, müthiş bir kültür ocağı. Öğretici, besleyici ve sevecen bir kaynak. Kendi adıma konuşacak olursam; tiyatro benim hep insan kalmamı sağladı. Öyle bir ailenin çocuğuydum ki zaten başka türlü olamazdım ama tiyatro insan kalmamı perçinledi, aşkla büyümemi sağladı.'
' Oyuncunun er meydanı tiyatro sahnesidir. Tiyatro sahnesinde arada hiçbir aracı olmadan seyirciyle baş başa kaldığı yerde aktör, aktör müdür değil midir anlaşılır. Sinemada ve televizyonda pek anlaşılmaz ve televizyonda oyunculuk öğrenilmez. Dizilerde oynarsınız ama oyuncu olamazsınız.'
'Tiyatro bin yıldır muhaliftir, muhalif kalacaktır, çünkü halkın sesidir. Yöneticilere yanlışlarını anlatmak için var tiyatro. Tiyatro hayatın aynası. Aynaya bakmaktan korkuyorsanız, eve dev aynası alınız...'
'Oyuncunun yaşadığımız dünyayla bağının sıkı olması gerekir. Oynayacağı karakteri hangi dönemde olursa olsun bugünün gerçeğine bir göndermesi, bir bağı olması lazım. Dünyaya çok açık olmaya çalışmak lazım diye düşünüyorum. Bu sadece tiyatro terbiyesi değil, aynı zamanda iş terbiyesidir. Oyunculuk, gerçek dünyada yaşayan gerçek insanları yorumladığı için yaşamak gibi, bırakılmamalı. Ölüm bıraktırana kadar...'
'Tiyatro insandan insana bir iletişimdir. Araya elektronik ya da mekanik bir aygıt girmeden yapılan bir iletişim.'
'Hayat tiyatro gibidir, en kötü insanlar, en iyi yerlerde oturur.'
'Sahneye ilk çıktığımda 10 yaşındaydım. Ben mutlu bir adamım. Bizim mesleğimiz, başkasını mutlu ettiğinde mutlu olduğun bir meslek. Seyirci güler, alkışlar, sen de mutlu olursun.'
'Yalnız oyuncu için değil seyirci için de bir rehabilitasyondur tiyatrolar. Bir nevi arınmadır, bir eğitimdir. Bir eşleşmedir tiyatrolar. Ve bulunduğun yere göre gündelik üstüdür.'
'Sanatçı; söyleyecek sözü varsa bunu isterse kağıda yazar, roman olur, öykü olur, deneme olur; isterse tuvale yazar resim olur; isterse notaya döker müzik eseri olur; isterse bina yapar mimari olur… Bir tek tiyatro bunlar içinde buza yazı yazmaktır. Eriyince gider.'
'Tiyatro evrensel değildir ulusaldır çünkü dille bağlı. Sizin folklorunuz sizin kültürünüz başkaları tarafından bilinmez. O zaman üreteceğiniz espriler de evrensel değil ulusaldır ve yöreseldir.'
'Tiyatro tutkusu giderek hayata daha bir demokrat, daha bir özgürlükçü, daha bir barışçıl bakmamı sağladı. Gerçek sanatçılar ülkesinin ve dünyanın gerçeklerine tanık olmakla yükümlüdür.'
'Eskiden oyun bitiminde kulise konuşmak için gelen gençler olurdu. Artık çok az öğrenci geliyor. Tiyatro eğitimi alan bir öğrencinin ‘Şu rolü nasıl oynuyorsunuz, bu karakteri nasıl yorumladınız?’ diye sorması lazım.'
'Tiyatro insanı kandırmayan, insanı insana en iyi anlatan bir araçtır. Tiyatro bana insan biriktirmeyi öğretti. Doktor da oldum komiser de... Hayvanları da incelerim çünkü tilki gibi kurnaz, aslan gibi yırtıcı birini de oynarsınız. Daha kolay anlıyorum insanları. Herhangi meslekten birisiyle 20 dakika oturayım hemen ona dair çıkarırım her şeyi.'
“Nasıl ekmek için buğdaya ihtiyacımız varsa insanın yetişmesi için de tiyatroya ihtiyacımız var. Tiyatroda kötülük yok.”
'Tiyatro çok sevdiğin dostlarınla birlikte yemek yapıp birlikte bir sofraya oturmak gibi geliyor. Birlikte ektik, biçtik, onu mu pişirelim bunu mu dedik, yiyecekleri hazırladık, sonra seyirciyi de davet ettik ve müthiş bir şölen sofrasında birlikte yiyor, içiyor, muhabbet ediyoruz; dertlerimizi paylaşıyoruz. Benim için tiyatro bu. Çünkü ben tiyatro yaptığım zaman karşımdaki seyircinin nefesinden neyi ne kadar dinlediğini, nerede kendine yakın hissettiğini, nerede role kızdığını, nerede karakteri bağrına basmak istediğini hissediyorum.'
'Sanatın muhalefeti ne kadar kabul görürse bir toplum o kadar mutlu olur, bir ülke o kadar yaşanılır olur. Sanat toplumlardaki olayları, ilişkileri, ahlakı, ahlaksızlığı, işkenceyi, demokrasiyi yani ne varsa onu en nahif ve menfaatsiz şekilde anlatır. Ben de bizi sanatın iyileştirici ve birleştirici gücünün kurtaracağına inanıyorum.'
'Tiyatro seven gençliğe daha farklı bakmam ve o yola kanalize olmam gerekiyor. Bu bir sorumluluk. Ben, ilk başladığımda komik çocuktum, üzerine bir şeyler koyarak bugünlere geldim. Tiyatro beni tazeledi, oyunculuğumu geliştirdi. Gençliğe bunları aşılamak gerekiyor. Bu, benim birinci sorumluluğum.'
'Tiyatro oyunları okuyup 'Bu rolü kesinlikle oynamalıyım' demedim hiç. Bildiğim, zaten bende hazır olan bir malzemeyi kullanacakmışım hissine kapılırım rol düşündüğümde. Ama biri bana rolü teklif edip şu karakter dediğinde; ona doğru gitmeye, bilmediğim yollardan geçmeye bayılıyorum.'
'Bende hep geleceği, yarını, bir sonrayı organize etmek gibi bir istek ve duygu vardır. Belki de tiyatro sanatçısı olduğum için. Sanatçının şu günkü halden memnun olmayıp, dünyaya sanat yolu ile katkıda bulunarak gelecekte daha iyi bir dünya oluşturmak gibi bir görevi olduğunu düşünüyorum. Ustalarımızdan bize yüklü bir şey bu; 'Bugünü boşver. Yarın ne olacak; sen onu düşün.' Bu duygu ile hep geleceğin dünyasını, yarını düşünüyorum ben.'
'Tiyatroda sarsılmayacak bir kibir, kendine güven vardır. Tiyatro yardıma muhtaç bir şey değil. Tiyatro, yapanın seyredenden daha çok zevk aldığı belki de tek iştir. Dünyanın en acayip canlı yayınıdır. Hiçbir oyunun diğerine benzememesi gibi gariptir.'
'Bazen artık oynayacağım bir şey kalmadı mı acaba? Diye korkuyorum. Ama dünya üzerinde milyarlarca insan var. Hala oynamaktan heyecan duyacağım karakterler vardır elbette. Başkaları olmayı sevdiğim için oyuncu olduğumu yıllardır söylüyorum, daha olacağım çok kadın hatta belki erkek vardır. Kim bilir ne hikâyeler var daha anlatılmayı bekleyen…'
'Bana göre tiyatro, gidilen bir yer değil oyundan sonra seninle birlikte kapıdan çıkıp hayatına karışan bir şeydir. Hâl böyle olunca da seyirciyi evine yaşamında fark yaratacak bir zihniyetle göndermeyi amaçlıyorum. İyi tiyatro seyirciyi manen zenginleştirir, işte peşinde olduğum tam da bu! Büyük bir aşkla, yaşama her gün yeniden başlayıp, hayatın her gününü Sevgililer Günü’ne çevirsinler diye didinip duruyorum.'
'Oyuncu; her insanın biricik olduğunu düşünür, her anın eşsiz olduğunu bilir, yaratının özündekini araştırır, orijin ile ilgilidir, sorar, anlamayı öğrenir, öğrenmenin bitimsiz olduğuna inanır, durur, eylemsizliği deneyimler, eyleme geçer, duyularını geliştirir. Dinler, içkin olana yürür, gözler, benzer veya farklı olanı inceler, düşünür, düşünceler ile ilgilidir, önceyi ve sonrayı, kavramaya çalışır, başlatır.'
'Oyunculukta yetenek olmazsa olmaz... Ama en önemlisi yeteneğinizi geliştirmek için çok çalışmak. Daima yeniden gözden geçirmek, özeleştiriyi sağlam yapmak, bu işe daha bugün başlıyormuş gibi taze ve amatör bir ruhla yaklaşmak.'
'Tiyatronun da sanatın da özellikle tiyatronun ucu bucağı yok. Bir yerlere varıyorsunuz. Seyirci de sizi alkışlarıyla destekliyor. Bakıyorsunuz ki daha gidecek çok yer var, daha araştırılacak çok şey var.
1947’den bu yana yaşamaya çabalıyorum. Türkiye’yi ve dünyayı anlamaya çalışıyorum. Tiyatroyu anlayama çalışıyorum. Ve tiyatroda bir şeyler yapmaya çalışıyorum, çabalıyorum. Bu ölene kadar da böyle gidecek.'
'Sanatın en büyük özelliği bence bize kendimizi göstererek, 'Hadi artık insan olmaya gayret edelim en azından' dedirtmesidir.'
“Tiyatro bir kültürdür… Bir toplumun yaşanmışlıklarını anlık olarak izleyiciye yansıtan ve onları içine çeken bir olgu, yaşanmış gerçeklerin mizahi yorumlanışı, sanatın sahnede yaşatılan yüzüdür. Tiyatro denilince bir sahne, bir perde, oyuncular ve ışıklar akla gelir… Oysa, kendi başına bir hayattır tiyatro… Benim için bir insan kokusudur.”
'Çocuktum, yaşamımı tiyatroya adadım: Hem sevdiğim bir işte, bir sanat kolunda çalışmak için, hem de bu sanat dalının toplumun yüreğinde çiçekler açtıracağına inandığım için... Bu inanç o kadar derine kök saldı ki, yarın kıyamet kopacağını bilsem bugün 'Bir tiyatro daha açarım' diyecek ölçüde bir saplantı gibi. Saplantı sözcüğü abartılmış sayılmasın; tam anlamıyla yerinde. Çünkü, yeryüzünde tiyatronun binbir derde deva olduğuna inandım bir kez. Bütün kötülüklerin, insanın insandan kopmasından, uzaklaşmasından; birbirlerinin sıcaklığını, sevgisini duyamadıklarından doğduğuna inanç getirdim bir kez. Artık beni bu inançtan bu kanıdan kurtaramazdı kimse. Onun için, bu yolu doğru yol belledim. İyiliğe, güzele, gerçeğe çıkaran yol.'
sanatini konusturanlardan tipini konusturanlara... sanatini konusturan buyuk ustalara saygilar...
keşke birileri yorumlarında tiyatro ile sinema oyuncularını karıştırmasaydı
Munir Özkul, Haldun Taner, Zeki Alasya, Savaş Dinçel