2024 yılı bilim dünyası için adeta bir dönüm noktası oldu. Evrenin bilinmeyenlerine dair keşifler hız kesmedi. Hem mikroskobik hem de galaktik ölçekte çarpıcı gelişmeler yaşandı. Gelin, insanlığın geleceğini şekillendiren ve bilim dünyasını heyecanlandıran bu keşiflere birlikte göz atalım. Sizi aşağıya alabiliriz! 👇🏻
Güneş Sistemi’ndeki okyanusların yalnızca Dünya’ya özgü olduğu düşüncesi, 2024’te bir kez daha sarsıldı. Şubat ayında bilim insanları, Satürn’ün uydusu Mimas’ın buzlu kabuğunun altında gizli bir okyanus bulunduğunu açıkladı. Ekim ayında ise Uranüs’ün uydusu Miranda’da bir başka okyanusun varlığına dair ikna edici veriler elde edildi.
NASA’nın Europa Clipper görevi de bu okyanusları incelemek üzere yola çıktı ve umutlar hiç olmadığı kadar yüksek.
Ekim ayında, bilim insanları küçük ama etkileyici bir adım attı: Meyve sineğinin (Drosophila melanogaster) beyni tamamen haritalandı. 140.000’den fazla nöronun ve 50 milyon bağlantının yer aldığı bu harita, beyin işleyişini anlamak için devrim niteliğinde bir araç.
Bellek oluşumu, davranışların kökeni ve düşüncenin biyolojik yapısı gibi sorulara bu küçük sineğin beyninden yola çıkarak cevap bulunması hedefleniyor.
2024’te bilim dünyasının endişeyle doğruladığı bir diğer gelişme, küresel sıcaklıkların 1,5°C sınırını aşması oldu. Paris Anlaşması’nda belirlenen bu hedefin aşılması, iklim krizinin daha da kötüleşeceğine dair güçlü bir uyarı niteliğinde.
Ağustos ayında yapılan bir çalışma, insanların biyolojik yaşlanmasının her zaman sabit bir hızda ilerlemediğini, iki büyük 'yaşlanma patlaması' yaşadığını ortaya koydu. İlk büyük değişim 44 yaş civarında, ikinci ise 60 yaşında gerçekleşiyor.
Bu değişimlerin yaşam tarzı mı yoksa biyolojik faktörlerden mi kaynaklandığı henüz net değil, ancak insan yaşlanmasıyla ilgili bildiklerimizi kökünden sarsan bir keşif olduğu kesin.
NASA’nın OSIRIS-REx görevi, Eylül 2023’te Bennu asteroitinden topladığı örnekleri Dünya’ya getirdi. 2024 yılı boyunca bu örnekler üzerinde yapılan incelemeler, Güneş Sistemi’nin oluşumu ve yaşamın başlangıcı hakkında çarpıcı bulgular sağladı. Prebiyotik moleküller ve amino asitler içeren bu örnekler, evrendeki kimyasal yapı taşlarının izini sürmemizi sağlıyor.
Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan AlphaFold2, 200 milyon proteinin yapısını doğru bir şekilde tahmin ederek biyokimya alanında bir devrim yarattı. Bu buluş, hastalıkların nedenlerini anlamaktan tedavilerine kadar pek çok alanda umut vadediyor.