2022, herkesin ekonomi yaptığı ve adeta finans uzmanı olduğu bir yıl olarak tarihte yer edecek gibi görünüyor. Enflasyonuydu, pandemisiydi derken bakalım bu yıl finans terimleri sözlüğünden hangi kavramlar popüler hale gelmiş?
İşte bu yıl günlük hayatın bir parçası olan finans terimleri!
GSMH, herhangi bir ülkedeki vatandaşların 1 yıl içinde ürettikleri mal ve hizmet toplamının para birimi karşılığıdır. Gayri safi milli hasıla ile sıklıkla karıştırılan bir diğer kavram ise GSYİH, yani gayri safi yurt içi hasıladır. Bu terim, o ülkedeki yabancı ülke vatandaşlarının üretimlerini de kapsar ve ikisi birlikte kişi başına düşen geliri, ülkenin diğer ülkelere kıyasla nasıl bir ekonomiye sahip olduğunu anlamada kullanılır.
Likidite uzun süredir çeşitli piyasalarda kullanılan bir kavram olmasına rağmen, son yıllarda hayatın içine girdi. En yaygın anlamı ise varlıkların nakit paraya dönüştürülme özelliğidir, yani bir varlık ne kadar likit ise nakite de o kadar kolay çevrilir.
Bir ürün ne kadar çok kullanıcıya sahip olursa o kadar yüksek değer yaratır fikri, ağ etkisi olarak tanımlanır. Buna göre; kullanım oranının artması ürünün değerini organik olarak artıracak ve piyasada kalıcı olmasını sağlayacaktır. Başka bir deyişle, ortada ne kadar çok üretici varsa alıcı ve tüketici de o kadar fazla olur ve ürün değer kazanır.
Portföy dağılımı, kar-zarar dengesi kurmak ve yatırımlardan maksimum fayda sağlamak için uygulanması gereken yatırım stratejilerinden biridir. Buna göre; bir yatırımcı elindeki mal varlığını ne kadar fazla sayıda yatırım enstrümanına dağıtırsa kazanç ihtimalini de o kadar artırır, ancak bütün parasını tek bir varlığa bağlarsa kayıp riski yükselmiş olur.
Sermaye piyasaları, finansal sistemin üç unsurundan birini oluşturur ve fon sahibi kişilerin birikimlerini çeşitli yatırım araçları kullanarak değerlendirmesine imkan tanır. Özetle, sermaye piyasasında işlem yapan yatırımcılar finansal sistemin bir parçası olarak tasarruflarını kara dönüştürmeye çalışır.
Menkul kıymetler; değiş tokuş edilebilir, başka bir varlığa dönüştürülebilir, alınıp satılabilir veya devredilebilir değerli evrakları ifade eder. Hisse senedi, tahvil, bono, kar zarar ortaklık belgesi ve senet gibi evraklar menkul kıymetler olarak geçer. Kıymetli evrak çıkarma işlemi ise Sermaye Piyasası Kurulu tarafından verilen izinle gerçekleşebilir.
Belirli bir zaman aralığında işletmeye giren gelirlerin ve işlemeden çıkan harcamaların tümü nakit akışını ifade eder. Bu terim sadece şirketler için değil, bireysel hesap durumunu takip etmek için de kullanılır. Genel olarak gelirlerin giderlerden az olması halinde ekonomik durumda bir sıkıntı olduğu söylenebilir.
Faizin faizi olarak da ifade edilen bileşik faiz, her dönem alınan faizin ana paraya ilave edilmesi ve yeni miktar üzerinden tekrar faiz işletilmesi durumudur. Yani, mevduata yatırılan varlıklar hem ana paranın dönem içinde elde edeceği faizden hem de faizin faizinden getiri elde eder. Bileşik faiz, faiz oranlarının yüksek olduğu zamanlarda birikim için en ideal sistemlerden birini sunar.
Eldeki borcu belirli bir süre boyunca ve düzenli taksitler halinde ödeme süreci amortisman olarak bilinir. Borç veren kişiler veya kuruluşlar amortisman hesabını toplam kredi tutarına, faiz oranına ve vade sayısına göre yapar. Ev ve araç kredisi çekerken planlanan aylık ödemeler, aynı zamanda faiz maliyetlerinin ve kredi bakiyesinin kombinasyonu ile hesaplanır.
Seyreltilmiş EPS, yani seyreltilmiş hisse başına kazanç, yatırımcıların sahip oldukları hisse başına ne kadar kazanç elde ettiğini hesaplamada kullanılan bir kavramdır. Bu hesaplama diğer hesaplamalardan biraz daha karmaşıktır ve gerçek hissedar tabanı ile şirket kazanç dağılımını resmetmede önemli bir ölçüt olarak kullanılır.
Her türlü piyasada kullanılan kavramlardan bir diğeri olan ROI, eldeki yatırımın getirisini ifade eder. Kısa veya uzun vadeler halinde ilgili yatırımdan ne kadar kar kazanılacağını belirlemede kullanılır ve yıllık kar-zarar durumunun daha net anlaşılmasını sağlar. Tasarruflarını yatırım olarak değerlendiren yatırımcılar için en iyi yatırım aracının bulunmasında da etkili olur.
Diğer adlarıyla öz kaynak veya öz varlık olarak bilinen öz sermaye, yatırımcıların kendi kullanımları için ayırdıkları kaynağı ifade eder. Örneğin; kredi veya piyasa borcu olmayan bir şirket için öz sermaye, eldeki varlık toplamına eşittir. Toplam varlıklardan toplam borçların çıkarılması ile hesaplanır ve dönemsel zararları belirlemede kullanılır.