Dinozor keşifleri söz konusu olduğunda 2021 bizi hayal kırıklığına uğratmadı. Mesela birbirinden ilginç yeni türler tanımlandı ve Tiranozor rex türüyle ilgili inanılmaz bulgulara ulaşıldı. Bu sene dinozorlarla ilgili neler bulunduğunu merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Bilim insanları türlü türlü dinozorların kemiklerini, dişlerini, deri ve tüy kalıntılarını bulmayı başardılar ama hiçbir zaman dinozor anüsü bulamadılar. Bu yılın Ocak ayında yapılan bir araştırma, dinozorların boşaltım yapmak, üremek ve yumurtlamak için kullandığı kloak açıklığı, kayıtlardaki hiçbir şeye benzemediğini ortaya koydu.
Dinozorları ortadan kaldıran gök taşı Dünya’ya çarpmadan önce, Kretase döneminin son 2,5 milyon yıllık kısmında (145 milyon ila 66 milyon yıl önce) gezegenimizde yaklaşık 2.5 milyar kadar T. Rex yaşıyormuş. Nisan ayında yayımlanan bir araştırmaya göre bilim insanları dinozorların kralı olarak bilinen bu türün nüfus yoğunluğunu, habitat boyutunu, yaşam süresini ve toplam nesil sayısı da dâhil pek çok faktörü inceleyerek bu sonuca ulaştı.
Bu yıl düzenlenen bir konferansta sunulan yayımlanmış bir araştırmaya göre, 39 metreyi aşan ve muhtemelen 42 metreye kadar çıkan boyuyla kayıtlara geçen en uzun dinozorun Supersaurus olduğu açıklandı. 1972’de keşfedilen Supersaurus’un uzun olduğu zaten biliniyor ve yaklaşık 34 metre boyunda olduğu düşünülüyordu. Yeni bulunan ve analiz edilen kemikler sayesinde gerçek uzunluğuyla ilgili kesin verilere erişildi.
Arjantin’de bulunan bir dinozor mezarlığında fare büyüklüğünden yavrulardan devasa yetişkinlere kadar türlü türlü dinozorun kemiklerine rastlandı. Böylelikle dinozorların, daha önce sanılandan 40 milyon yıl önce sürüler hâlinde seyahat ettiği ortaya çıktı. Araştırmacılar, Jura devrinde 100’den fazla fosilleşmiş yumurtayla 192 milyon önce yaşadığı tespit edilen 80 Mussaurus patagonicus’un kemiklerini ortaya çıkardıktan sonra bunu kanıtladı.
İlk kez bir dinozorun yuvasında kuluçkaya yattığı esnada öldüğü keşfedildi. Devekuşuna benzeyen bu canlı, embriyo dönemindeki yumurtasının üzerine oturduğu bilinen tek dinozor (kuşlar haricinde) türü. Mayıs ayında bir bilimsel dergide yayımlanan çalışmaya göre Oviraptorosaur olduğu belirlenen bu dinozor, şu anda Çin’de bulunan bir yerde Kretase döneminde yumurtalarının üzerinde muhtemelen kuluçkaya yatmaktaydı. Bulunan 24 yumurtadan yedisi hâlâ fosilleşmiş embriyolarını koruyor.
İki dinozorun Kuzey İspanya’da bıraktığı izlerin analizine göre etobur dinozorlarsa 45 km/s hızla koşabiliyordu. Bu ay yayımlanan bir çalışmada izlerin Kretase döneminin başlarında bir göl yatağında koşturan iki farklı etobur tür tarafından bırakıldığı belirlendi. Keşif, bu dinozorların 2009’da bir yarışta kısa süreliğine 44,3 km/s hıza ulaşan Usain Bolt kadar hızlı olduğunu ortaya koyuyor. Buna ek olarak Nisan ayında yayımlanan bir çalışma, en ünlü dinozorlardan olan T. rex’in tercihi yürüyüş hızını 5 km/s olduğunu açıkladı.
Eylül ayında paylaşılan bir araştırmaya göre, yeni tespit edilen Ulughbegsaurus uzbekistanensis adlı dinozor, yaklaşık 90 milyon yıl önce günümüzde Özbekistan’ın bulunduğu topraklarda yaşıyordu. “Köpekbalığı dişli” olarak tanımlanan bu canlı, 8 metre uzunluğundaydı ve yaklaşık 1.000 kg ağırlığındaydı. Diğer bir deyişle, o ekosistemin kendisinden önceki alfa yırtıcısı Timurlengia’nın iki katı uzunlukta ve beş katı ağırlıktaydı. Dolayısıyla ekosistemin yeni alfasıydı.
Korkunç tiranozorlar birbirlerinin başlarını ısırsa da muhtemelen bunu öldürme amacıyla yapmıyordu. Eylül ayında yapılan bir çalışma, yırtıcıların muhtemelen bölge, eş ve daha yüksek statü gibi ödüller için savaşırken birbirlerini ısırdığını ortaya koydu. Dinozor davranışlarına ilişkin bu keşif, toplamda 324 yara izi bulunan 202 tiranozor kafatası ve çenesi incelenerek yapıldı.
Dinozorların göç edip etmediği, bir bölgede yutup başka bir bölgede depoladığı besinleri öğütmek için kullandıkları gastrolitlere (mide taşlarına) bakılarak tespit edilir. Şubat ayında yayımlanan bir çalışmada, Cura döneminde Sauropod adlı uzun boyunlu dinozorların günümüzde ABD’nin Wiscounsin eyaletindeki topraklarda kuvarsit mide taşlarını yutup sonrasında Wyoming’de bulunan topraklarda öldüklerini ve taşları bıraktıkları açıklandı. İki bölge arasında yüzlerce kilometre bulunuyor.
Bu yıl güney yarımkürede daha önce bilinmeyen bir Ankylosaurus türü ortaya çıkarıldı ve bu dinozorların benzersiz kuyruklara sahip olduğu belirlendi. Süper kıta Pangea Cura döneminde bölündüğünde kuzeyde kalan Ankylosaurus türleri sivri uçlu kuyruklar geliştirdi. Öte yandan Şili’de bulunan ve yeni tanımlanan Stegouros elengassen, güney yarımkürede kalan Ankylosaurus türlerinin farklı evrimleştiğini gösteriyor. Söz konusu tür, Azteklerin kullandığı topuz benzeri silahlara benzeyen bir kuyruğa sahip.