1930 yılında başlayan çok partili yerel seçim heyecanını günümüze dek uzanan hikayesini 1950 yılından sonrasını sizlerle buluşturuyoruz. Seçim vaatleri, karalama kampanyaları, akılda kalan afişleri, yaratıcı reklam kampanyaları ve daha fazlasının yer aldığı seçim çalışmalarını ve sonuçlarını sizle paylaştık. Bu galeride sizlerle 1950, 1955, 1963, 1968, 1973, 1977, 1984, 1989, 1994, 1999, 2004, 2009 yıllarının seçim çalışmalarını ve nasıl sonuçlandığını hazırladık.
14 Mayıs 1950 yılındaki seçimlerle iktidar değişikliği oldu, başa Demokrat Parti geçti. Belediye seçimlerine muhalefet daha fazla ilgi göstermesine rağmen genel tahmin iktidarın daha çok şansı olduğudur. Demokrat Partililer yönetimde boşlukların olmaması, uyumun sağlanabilmesi için tüm yerel yönetimi oluşturan birimlerin aynı elde toplanmasının gerekliliği üzerine demeçler vermişlerdir. Halkın katılımı bu seçimlerde de muhtarlık seçimlerinde olduğu gibi çok yoğun değildir. Belediye başkanlığı seçimi halk tarafından doğrudan değil, halkoyuyla seçilerek oluşturulan meclisin kendi içinden birisini toplantılarında seçmesiyle belirlenmiştir. Fakat 600 belediyeden 560 tanesini Demokrat Partililerin alması sonucundan yola çıkarak Belediye Başkanlıklarını Demokrat Partililerin aldığını söylemek mümkün olabilir. İlk kadın Belediye başkanı bu seçimlerde Mersin’den seçilen Demokrat Partili Müfide İlhan’dır.
Bu seçimlerde DP, belediyelerin ve il genel meclislerinin büyük bir çoğunluğunu alarak başarı sağladı. Ancak DP birinci parti çıkmasına rağmen seçimlere giren diğer partiler ve bağımsızlar oldukça yüksek oy almışlardır.Seçimden sonra bazı yerlerde kazanan bağımsızlar DP’ye geçmiş, DP’nin seçimde aldığı oylar nedeniylede birçok yerde DP’den istifalar olmuştur. Belediye başkanlığı seçimi ilk kez tek dereceli olarak yapılmıştır.
1963 yerel genel seçimleri 17 Kasım 1963 günü yapılmıştır. Bu, 27 Mayıs 1960 ve 1961 Anayasası'nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir. Seçime 6 siyasi parti katılmıştır: AP, CHP, CKMP, MP, TİP, YTP. Bunlardan dördü 1960 sonrasında kurulmuştur. İki siyasi parti, ilk kez bu seçimler ile bir seçime katılmıştır. DP' nin kapatılması 1960 sonrası dönemde, kapatılan bir siyasi partinin tabanını toparlamaya ve belli bir siyasal oluşumu kanalize etmeye yönelik etkinliklerin en önemlisi, Adalet Partisinin (AP) kurulmasıdır. Yapılan ilk genel seçimden istediği sonucu alamayan AP için, 17 Kasım 1963 yerel seçimleri önemli bir fırsat olmuştur.
1963 seçimleri AP'nin sağın büyük partisi kimliğini kazandığını göstermektedir. Seçimler sonucunda belediye başkanlıklarının, belediye meclis üyeliklerinin ve il genel meclis üyeliklerinin yarısına yakınını AP alırken , CHP üçte biri ile yetinmiştir. 1963 seçim sonuçları ülkenin var olan siyasal güç dengesini alt üst etmiş, ülkenin yine fiilen iki parti sistemi içinde olduğunu göstermiştir. 1963 seçimlerinin 27 Mayıs döneminin sona erişini simgelediği söylenebilir. Ayrıca bu seçimler hükümetin değişimi ile noktalanan ilk yerel seçim olarak Türkiye'nin seçim tarihinde yerini almıştır.
Bu seçimin önemli özelliği seçimlerin CHP ve TİP’in karşı çıkmasına rağmen 17 eylül 1967’de yapılması gerekirken 2 haziran 1968’e ertelenmesidir. Seçim kampanyalarında genelde sağ-sol ayrımı , özelde ise irtica ve komünizm tartışması egemen temalar olmuştur. Seçimlere 8 parti katılmıştır. AP, CHP, CKMP, MP, TİP, YTP, BP (Birlik Partisi) , GP (Güven Partisi). 68 seçimleri sonucunda AP oy oranını yükseltmiş buna karşın CHP oylarında önemli ölçüde bir düşüş yaşanmıştır.
1973 Yerel Seçimleri, 1973 Genel Seçimleri'nden yaklaşık iki ay sonra 9 Aralık 1973'te yapılmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi; Ankara, İstanbul ve İzmir'in de aralarında bulunduğu 33 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. O'nu 22 ilde kazanan Adalet Partisi izlemektedir. Milli Selamet Partisi 3 ilde, Demokratik Parti 1 ilde seçimleri kazanmıştır. 8 ilde ise belediye başkanlığını bağımsız adaylar kazanmıştır. 12 Mart Muhtırası sonrası yapılan ilk yerel seçimdir. Seçimlere 8 parti katılmıştır. AP , CHP , MP,CGP(Cumhuriyetçi Güven Partisi) , DP , MHP , MSP (Milli Selamet Partisi) , TBP (Türkiye Birlik Partisi). 73 yerel seçimlerinin en önemli özelliği AP’nin bu seçimlerde birinciliği CHP’ye bırakması olmuştur.
77 yerel seçimlerine 10 siyasal parti ve bağımsızlar katılmıştır. 1977 yerel seçimleri Türk siyasal yaşamının en düşük katılımlı seçimlerinden biri olmuştur. Bu seçimlerde yine iki büyük partinin (AP ve CHP) egemenliği süregelmiştir.CHP hem oy dağılımında (%41-%37) hem de
belediye başkanlık sayısında (714-619) AP’yi geride bırakmıştır.
Altı siyasal parti ve bağımsızların katıldığı bu yerel seçimler, milletvekili genel seçimlerine katılmasına izin verilmeyen partilere katılma olanağı sağlaması nedeniyle özel bir önem taşımış ve olağan siyasal yaşama dönüşün başlangıcı sayılmıştır. 25 Mart seçimlerinin bir özelliği de seçimlere sağın ve solun bölünmüş olarak girmeleri olmuştur. 1980 öncesinde merkez sağ ve merkez solda birer büyük parti bulunmaktaydı: AP ve CHP. Şimdi ise merkez sağ ANAP, DYP ve MDP olmak üzere üçe ; merkez sol ise HP ve SODEP olarak ikiye bölünmüştü.12 eylül döneminin ürünü olarak değerlendirilen ANAP (%41-868 bld bşk.) birinci parti olmuştur. Bu seçimlerde ikinci sırada ilk kez seçime katılan SODEP (%23-280), üçüncü sırada ise DYP (%13-233) yer almıştır.
89 yerel seçimlerine 7 siyasal parti katılmıştır. ANAP , SHP , DYP , RP, MÇP , IDP , DSP. 1989 yerel seçim sonuçları SHP’nin üstünlüğü ile sonuçlanmış ve ANAP , DYP’den sonra üçüncü parti olarak bir önceki yerel seçime göre (1984 yerel seçimi) büyük bir düşüş göstermiştir.
94 yerel seçimlerine bağımsızlar dışında 13 siyasal parti katılmıştır. Seçim propagandaları önceki seçimlerde olduğu gibi temelde ulusal siyaset üzerinde odaklaşırken , öncelikle Çiller-Yılmaz çekişmesi basında yansıma bulmuştur.1984 ve 1989 yerel seçimlerine göre ANAP’ın artık iktidardan uzaklaştığı ve yerel seçimlere katılma oranı ilk kez milletvekili seçimlerine katılma oranının üzerine çıktığı görülmektedir.1994 yerel seçimlerinde hiçbir siyasal partinin oy oranı %25’e ulaşamamıştır. Sonuç olarak solun başarısız olduğu bu seçimlerde (%30) radikal sağın yaygınlaşması ve oy oranının yükselişi (%70) en belirgin özelliklerden birisi olmuştur. Özellikle RP'nin büyük şehirlerdeki başarısı göze çarpmaktadır. DYP (886 bld bşk.), ANAP (793), SHP (436), RP (329).
1991 seçimlerininde büyük ilgi uyandıran herkese 'iki anahtar' vaadi eşliğinde, siyasete 'şapka'sıyla dönen Süleyman Demirel’in DYP'si 91 genel seçimlerinden sonra 94 yerel seçimlerinde de birinci parti olmayı başardı.
1963 sonrası ilk kez 1999 tarihinde genel ve yerel seçimler bir arada yapılmıştır. Bu nedenle partilerin seçim kampanyalarında yine ulusal politika sorunları öncelik taşımıştır. Seçim öncesi 27 Mart 1994 Yerel seçimlerine üç parça halinde giren merkez sol partilerden CHP ve SHP 1995 yılında birleşti. Bunun haricinde Refah Partisi, 'Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri' gerekçesiyle16 Ocak 1998’ de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. Refah Partisinin mirasçısı olarak ise Fazilet Partisi kuruldu. Genel olarak değerlendirildiğinde bu seçimlerde ana temalardan birisini laiklik tartışması oluşturmuştur.Özellikle sağ partilerin FP tabanına bir propaganda sürdürdükleri bu seçimlerde , laiklik ve Atatürkçülük vurgusunu en çok kullanan parti CHP olmuştur. Seçime katılan 21 partiden yalnızca 6’sı %10’un üstüne çıkma başarısını gösterebilmiştir. 18 nisan yerel seçimleri FP(%18- 484 bld bşk.), ANAP(%17-777) , DSP(%15-185), MHP( %15-498), CHP(%13-370) şeklinde sonuçlanmıştır.
2004 yerel seçimleri 2001 yılında kurulan ve 2002 de iktidar olan AK Parti’nin zaferi ile sonuçlanmıştır.Buna karşın ANAP , CHP ve DYP ‘kale’ olarak tabir ettikleri illerin belediyelerinin bir çoğunu korumayı başarmışlarsa da bir önceki döneme göre (1999) büyük bir düşüş göstermişlerdir. 2004 yerel seçimlerine 20 siyasal parti katılmıştır. Seçim sonucunda, AKP(%40 - 1753), CHP(%20 - 469), MHP(%10 - 247), DYP(%9 - 389) başı çeken partiler olmuşlardır.