Batı kültüründe kötü şans denince akla ilk gelen gün genelde 13. Cuma oluyor. Aynı kara kediyle karşılaşmak ya da aynayı kırmak kadar uğursuz sayılan bu gün, yüzyıllardır gizemini koruyor. Ancak çoğu insan, bu inanışın nereden çıktığını tam olarak bilmiyor. Gelin kökenine beraber inelim 👇🏻
Norveç mitolojisinde Loki, davet edilmediği bir tanrılar şölenine 13. misafir olarak katılıyor. Şakacı ama tehlikeli bir tanrı olan Loki, diğer tanrılardan biri olan Hodr’u kandırıp, kardeşi Balder’i bir ökseotu oku ile öldürmesine neden oluyor. Bu olay, hem tanrıların huzurunu hem de dünyadaki mutluluğu sona erdiriyor. O günden sonra 13 sayısı kaosun, ölümün ve uğursuzluğun sembolü olarak görülüyor.
Benzer bir hikaye Hristiyanlıkta da karşımıza çıkıyor. İsa’nın Son Akşam Yemeği’ne katılan 13. kişi, ihanetin simgesi haline gelen Yahuda İskariot’tu. İsa ertesi gün, yani Cuma günü çarmıha gerildi. Böylece hem '13' hem de 'Cuma' inancı birleşerek dinsel anlamda uğursuz sembole dönüştü.
Rivayetlere göre, Adem ile Havva’nın yasak elmayı yediği gün Cuma’ydı. Aynı şekilde, Nuh’un Gemisi’nin yola çıktığı, Habil’in kardeşi Kabil tarafından öldürüldüğü günün de Cuma olduğuna inanılıyor. Orta Çağ boyunca Avrupa’da Cuma, darağaçlarının kurulduğu 'asılma günü' olarak anıldı. Bu yüzden yola çıkmak, ticarete başlamak veya evlenmek gibi olaylar Cuma gününe denk getirilmezdi.
Buna karşın bazı kültürlerde Cuma kutsal kabul ediliyor. İslamiyet’te cuma, haftanın en bereketli ve özel günü sayılırken; Yahudilikte Şabat öncesi bir hazırlık zamanı olarak değer görüyor. Yani 'uğursuz' algısı tamamen kültürel bakış açısından kaynaklanıyor.
19. yüzyılın sonlarında, hem Cuma hem de 13 sayısı İngiltere’de kötü şansın sembolü haline geldi. 1907’de yayımlanan Thomas W. Lawson’un 'Friday, the Thirteenth' adlı romanı, inanışı iyice pekiştirdi. Roman, bu günün uğursuzluğunu kullanarak borsayı çökerten bir adamın hikayesini anlatıyordu.
1980’lere gelindiğinde 'Friday the 13th' film serisi, bu tarihi korku kültürünün merkezine yerleştirdi. Maskeli katil Jason Voorhees karakteriyle popüler kültürde ölümsüzleşen efsane, artık sinemadan günlük hayata kadar her yere yayıldı. Bazı otellerin 13. katı yok, bazı uçaklarda 13. sıra bulunmuyor.
Yine de bu inancın evrensel olmadığını unutmamak gerek. Yunanistan ve İspanyol kültürlerinde 13'ün uğursuzluğu Salı gününe, İtalya’da ise 17’sine denk geliyor. Yani aslında 13. Cuma korkusu sadece Batı dünyasının ürünü.
ne ben ne de etrafımdaki kişiler o günü uğursuz olarak görüyor. zaten hallowen i bile kutlatmaya başladırlar. bu nasıl bir kültür transferi anlamadım ki...
Bunun ile ilgili bir teori daha var 1+4+5+3 = 13, 5 + 7 + 1 = 13 ortaya kim attı bilmiyorum tabi yine onedio içeriklerinde denk gelmiştim. 2017 gibi