112 Acil Sağlık Hizmetleri doğru şekilde kullanıldığı zaman 'hayat kurtaran' bir servistir. Fakat ne yazık ki çoğu zaman doğru kullanılmıyor. Zaten omuzlarında ağır bir yük taşıyan 112 personelleri bu suistimaller yüzünden hedef tahtası haline geliyor. Ambulans hiçbir zaman keyfi olarak geç kalmaz. Bu galeride 112'yi hangi durumlarda aramamız gerektiğini, aradığımızda nelere dikkat edeceğimizi ve ambulansın neden geç kaldığını(!) öğreneceğiz/tekrar edeceğiz.
Hadi başlayalım.
Kalp krizi sıklıkla kalbin kendisini besleyen damarların tıkanması sonucu beslenememesi ve oksijensiz kalması sonucu oluşan, şiddetli göğüs ağrısına sebep olan bir tablodur. Dünya genelinde en başta gelen ölüm sebeplerindendir.
Not: Ambulans gelene kadar hastanın oturur pozisyonda kalmasını ve temiz hava almasını sağlayabilir, varsa aspirin çiğnetebilirsiniz.
Kan şekerinin düşmesine bağlı olarak ortaya çıkan hipoglisemi ve aşırı yükselmesine bağlı hiperglisemi komaları acil müdahale gerektiren vakalardır.
Not: Hipoglisemi ve hiperglisemiyi birbirinden ayırmak için spesifik bulgular olsa da hastanın kan şekerini ölçmeden veya ilk yardım bilginiz yoksa müdahale etmeyin. Kan şekerinin yüksek olduğu kesin ve bilinci kapalıysa hastayı yan yatırmak, onun için yapabileceğiniz en hayati müdahalelerden biridir. Kan şekeri düşük olan hastaya ise şekerli su içirebilir, daha hızlı emilmesi için küp şeker verebilirsiniz. Tabi ki bilinci açıksa!
Nefes darlığı birçok hastalıkta görülebilen yaygın bir belirtidir. Astım veya KOAH gibi tanı konulmuş bir hastalığın alevlenmesi ya da aniden ortaya çıkan bir atak olarak görülebilir.
Not: Grip olduğumuzda veya canımızı sıkan bir durum olduğunda nefes alamama hissi olur. Bunlar acil yardım gerektirmeyen durumlardır. Grip olduğumuzda ambulans istemek yerine aile hekimine muayene olmamız, kalp krizi geçiren bir hastaya ambulansın daha çabuk ulaşmasını sağlar. Bu gibi durumlarda 112'yi ararken vicdanımıza kulak vermeliyiz.
Akla ilk olarak suda boğulmalar gelse de vücuda oksijen gitmemesi sonucu oluşan her durum boğulma olarak tanımlanır. Soluk yoluna yabancı cisim kaçması, zehirli gazlara maruz kalma veya genellikle sobadan kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmesi gibi.
Not: Kısmi boğulma dediğimiz öksürükle birlikte görülen tıkanmalar durumlar genellikle yemek yerken başımıza gelir. Çözüm çok basit: kişiyi öne eğerek öksürmeye teşvik etmek. Öksürük süresi uzamışsa ve kişi kızarmışsa 112'den yardım istemeliyiz. Tam tıkanma dediğimiz soluk yolunun tamamen tıkanması durumunda ise hiç zaman kaybetmeden 112'yi aramalı ve danışman hekimin söylediklerini birebir uygulamalıyız.
Vücuttaki etkileşimleri sonucu belirtiler gösteren ilaç ve gıda zehirlenmeleri başta olmak üzere zehir olarak tanımlanan maddelerin vücutta meydana getirdiği değişimleri kapsayan genel bir terimdir. Bir önceki maddede geçen karbonmonoksit gazına maruz kalmak aynı zamanda bir zehirlenme vakasıdır. Zehirlenme şüphelerinde 114 numaralı telefonu arayarak Ulusal Zehir Danışma Merkezi'nden ayrıca bilgi alabilirsiniz.
Not: İlaçların gösterdiği her yan etki veya kuru fasulye yedikten sonra oluşan her karın ağrısı, zehirlenme değildir.
Yine akla sadece trafik kazaları gelse de iş ve ev kazaları, elektrik çarpmaları, ciddi yanıklar, kırık, çıkık ve burkulmalar gibi tüm travmalar bu başlık altında toplanır.
Not: Herhangi bir kaza ile karşılaştığınızda 112'yi ve emniyet güçlerini aramanız dışında yapmanız gereken başka bir şey yoktur. Özellikle trafik kazasına şahit olduğunuzda 112'ye kaç yaralı olduğu ve araç içerisinde sıkışan birinin olup olmadığını söylerseniz bu yaralıların hayata tutunmasını hızlandıracaktır. Kırık, çıkık ve burkulmalarda etkilenen bölgeyi hareket ettirmemeniz, yaralıya daha çok zarar vermemek açısından önemlidir.
Bilinç kaybı, sevgilisinden ayrıldığı için sinir krizi geçiren kardeşimizden beyin kanaması geçiren amcamıza kadar herkes ve her durumda görülebilir. Burada da duruma göre vicdanımızla karşı karşıyayız. Ambulans personeli sevgilisinden ayrılan kardeşimizi teselli mi etsin yoksa beyin kanaması geçiren amcamıza müdahale mi etsin?
Not: İlk yardım bilginiz yoksa; bilinci kapalı fakat travma şüphesi olmayan hastalara, görseldeki pozisyonu verebilirsiniz.
Kanama; damar bütünlüğünün bozularak, kanın vücut içine veya dışına çıkması durumunu ifade eden genel bir terimdir. Aşırı kan kaybı, ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir tablodur.
Not: Dış kanamalarda yara üzerine temiz bir bezle baskı uygulayabilirsiniz. Kanamayı bası ile kolayca durdurmak yerine turnike uygulamak, yaralı bölgenin kanlanmasını ve o bölgenin oksijenlenmesini engeller. Bu da uzuvlarda gangrene varan durumlarla karşı karşıya kalmanıza neden olur. Bu yüzden kanayan bölgeye temiz bezle bası uygulamak ve 112'yi arayarak yardım çağırmak yeterlidir.
İntihar; ölüm sonucu doğuracağını bilerek, bir canlının kendisine zarar vermesi durumudur. Sonuca ulaşan veya ulaşma ihtimali olan ilaç alımı, yüksekten atlama, kendini asma ve kesici aletlerle zarar verme gibi her türlü intihar girişimi acil yardım gerektirir.
Halk arasında sara olarak bilinen epilepsi, beyin sinir hücrelerinde meydana gelen nörolojik bir hastalıktır. Epilepsi nöbetleri farklı şekillerde ortaya çıkar. Bazı nöbetlerden önce hasta ses veya koku gibi olağan dışı algılar duyarken bazı nöbetlerde hastanın ağzı köpürebilir.
Not: Epilepsi nöbeti geçiren biriyle karşılaştığınızda hareketlerini durdurmaya çalışmayın. Görseldeki gibi başını destekleyin. Etrafında ve üzerinde bulunan, kendisine zarar verebilecek eşyaları uzaklaştırın ve nöbetin geçmesini beklerken 112'yi arayın. Nöbet geçtikten sonra nefes aldığından emin olun ve kusma riskine karşı 7. maddedeki pozisyonu verin.
Genellikle bir seviyeden diğerine düşmek olarak tanımlanır. Her şeyden önce yaralıya zarar vermemenin ön planda olduğu bu gibi durumlarda 112'yi aramak ve bir ambulansın yardıma gelmesini sağlamak yaralıya yapacağınız ufak bir dokunuştan daha yararlı olacaktır. İlk yardım bilginiz yoksa yaralıya dokunmamanız bile onun hayatını kurtarabilir.
Her ne kadar darp, bir kişiyi çıplak elle yaralamak anlamına gelse de herhangi bir cisimle ve kasıtlı olarak birini yaralamak da darp olarak tanımlanır. Bu durumda darp eden veya edilen şahıslara fazla yaklaşmamanız önerilir. Her iki durumda da şahıslar sizi tehdit olarak algılayıp saldırabilirler. Darp vaklarında önce emniyet güçleri sonra 112'yi aramanız yeterlidir.
Öncelikle sakin olun ve net ifadelerle konuşun.
Hastanın durumunu veya olayın oluş şeklini anlatın.
Adresinizi tam olarak verin. Bulunduğunuz noktaya en yakın cami, okul, market gibi bilindik yerleri belirtmeniz ambulansın size ulaşmasını kolaylaştırır. Evdeyseniz ve adresinizi hatırlayamıyorsanız, evde bulunan faturalardaki adres bilgisinden faydalanabilirsiniz.
112 görevlisinin sorduğu sorulara net cevaplar verin. Size sorulmaması gereken bir şey sormaz. ''Adımı ne yapacaksın, adam ölüyor!'', ''Yaşının ne önemi var ambulans gönderin!'' gibi tepkiler vermek zamanı aleyhte kullanmaktır. Bu sorular meraktan değil, kayıt altına alınması gerektiği için sorulur.
112 görevlisinin sizi tekrar arayabileceğini düşünerek telefonunuzu meşgul etmeyin.
Ambulans talebinde bulunduktan sonra hasta/yaralıyı başka araçla sevk etmeyin ya da gereksiz meşguliyeti önlemek için 112'yi tekrar arayarak bu konuda bilgi verin.
Ambulans kasıtlı olarak geç kalmaz. Yukarıda verdiğimiz örneklerde olduğu gibi acil müdahale gerektirmeyen durumlarda gereksiz yere meşgul edilmesi sonucu size uzak bir bölgeden ambulans gönderilir.
Verdiğimiz örneklerden yola çıkarak; grip yüzünden nefesi daralan üst komşunuz ambulans istemişse, aynı anda kalp krizi geçiren anne babanıza ambulansın normalden geç gelmesi doğaldır.
112'nin gerekli gereksiz her türlü soru sorularak meşgul edilmesi sonucu telefonda beklemeniz ve dolayısıyla ambulansın geç kalması(!) doğaldır.
Tüm bunlara ek olarak ambulans:
Trafik yoğunluğu,
Bilinçsiz sürücülerin ambulanslara yol vermediği gibi emniyet şeridini kullanmaları,
Olay yeri tarifinin yetersiz olması
gibi ambulans personelinin elinde olmayan nedenlerden dolayı geç kalabilir.
Vicdanınızla yüzleşmemeniz dileğiyle...
4 :D