Geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet'in ilanının 100. Yılını Kutladık. Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından olan 29 Ekim 1923, aslında son derece sancılı bir sürecin son halkasıydı. Cumhuriyet'in ilanından bir sene önce kaldırılan Osmanlı Saltanatı, TBMM'de uzun süren tartışmalı bir sürecin sonucuydu. Mustafa Kemal Paşa'nın masaya yumruğunu vurup söylediği sözler ise aslında tüm süreci özetliyordu.
Öyleyse gelin bu tarihi süreci yeniden anımsayalım.
Savaş kazanıldığına göre Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kendisini lağvederek tüm yönetimi yeniden İstanbul'a ve Padişah'a bırakacağını düşünenlerin sayısı hiç de az değildi.
Ancak kelle koltukta, üstelik Padişah'a bağlı İstanbul hükümetinin engellemelerine rağmen savaşı kazanan Ankara hükümeti, artık yeni bir rejimin tesis edilmesi için hazırlıkları hızlandırdı.
Mustafa Kemal Paşa, kendilerine sadece iki sene önce idam fermanları hazırlatan Osmanlı hanedanına kapıları sonuna kadar kapatmıştı.
Saltanatın kaldırılmasına doğrudan doğruya yol açan olay, barış konferansına Ankara ve İstanbul hükümetlerinin birlikte davet edilmeleri oldu.
Bu kabul edilemezdi.
İstanbul hükümetinin bir parçası olmadığı bir zaferin temsilcisi olarak görülmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde büyük bir tepkiyle karşılandı.
Artık bu işi kökünden çözmek gerekecekti.
İki gün sonra toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, Saltanat'ın kaldırılmasını görüşmeye başladı.
Ancak bu görüşmeler sanıldığı kadar kolay olmayacaktı. Yüzyıllardır devam eden Osmanlı Saltanatı ve Halifeliğin birbirlerinden ayrılmasına karşı çıkan milletvekilleri oldu.
Görüşmeler tıkanınca komisyona devredildi ve işte ondan sonra olanlar oldu.
Mustafa Kemal Paşa, büyük bir öfkeyle komisyonun görüşme yaptığı odadan içeri girdi.
Masaya yumruğunu vurdu ve şunları söyledi:
'Bu bir emrivakidir. Mevzubahis olan millete saltanatı bırakacak mıyız bırakmayacak mıyız tartışması değildir. Yalnızca bu olmuş bitmiş gerçeği ifade etmekten ibarettir. Eğer siz gerekeni yapmazsınız, gerçekler her şekilde ifade olunur; lakin ihtimal odur ki bazı kelleler de gider.'
Mustafa Kemal Paşa'nın bu sert sözlerinin ardından tartışmaları yürüten isimler geri adım attılar.
'Biz meseleyi daha farklı değerlendiriyorduk şimdi aydınlandık' dediler.
Mustafa Kemal Paşa'nın ifade ettiği gibi bu iş çoktan bitmişti.
Şimdi tek yapılacak olan bunu resmi bir çerçeveye oturtmaktı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bu kararı İstanbul'a gönderilince son kabine toplantısını yapan İstanbul hükümeti ardından istifasını Padişah Vahdettin'e sundu.
7 Kasım tarihi geldiğinde ise Osmanlı Devleti'nin tüm kurumları boşaltılıp lağvedildi.
Şimdi geriye Padişah Vahdettin'in ne yapacağı sorusu kalmıştı.
İngilizlerden gelen olumlu yanıtın ardından haremiyle birlikte Saray'dan çıkan Vahdettin, 17 Kasım sabahı Boğaziçi'nde demirli bulunan Malaya zırhlısına binerek İstanbul'u terk etti.
İlk önce Malta'ya giden son Padişah, buradan İtalya'ya geçti.
Son Padişah Sultan Vahdettin, 16 Mayıs 1926'da San Remo'da öldü.
Cenazesi, Türkiye Cumhuriyeti tarafından kabul edilmedi. Suriye'de defnedildi.
Atatürk'ü idam ettirmeye çalışan, onu askerlikten atan, seyhülislam'a "milli mücadele günahtır, uymayınız" diye çağrı yaptıran Vahdettin'in Atatürk'ü vatanı kurtarması için Samsun'a gönderdi yalanı var ya tarih bilmez sevr sever sığırların ağzından düşmez. Atatürk, Samsun bölgesindeki milliyetçi isyanları bastırsın ve mondros ateşkes hükümlerini uygulasın, ordunun silahlarını toplasın diye Vahdettin tarafından gönderilmişti. Sonra altınları toplayıp, Arclay's bank ın Londra şubesine paraları transfer edip İstanbul'un anahtarını teslim ettiği ingilizlerin gemisiyle kaçtı.
M. Kemal olmasa bile cumhuriyetin ilan edileceğini iddia eden bir takım oluşumlar var. Sevr Antlaşması'nı imzalayan saltanata ülkeyi geri teslim etmeye meyilli kişilerle nasıl bir ihtimal vermişler buna acaba? M. Kemal olmadan savaşın kazanıldığını var sayarak yazıyorum. Yoksa manda ve himayenin kabul edilmesi de ihtimal dahilindeydi.