Akrepler şehir yaşamda çok karşılaşmasak da herkes için ürkütücü ve tehlikeli bir hayvan. Bazı akrep sokmaları zehirlenmelere ve hatta ölüme yol açsa da kimi akrep türlerinin zehri ilaç olarak kullanılıyor. Anadolu'ya özgü olan kara akrep, tam olarak bu türlerden birisi. Zehri oldukça pahalı olan kara akrep için Türkiye'de bir ilaç firması bile kurulmuş. Gelin, kara akrebi ve kıymetli zehrini birlikte inceleyelim.
Latince ismi 'Androctonus crassicauda' olan kara akrep, yıllarca İran kökenli bir akrep türü olarak biliniyordu. Yapılan çalışmalar neticesinde türün Anadolu'ya özgü olduğu ortaya çıktı. Kara akrepler, başta Şanlıurfa olmak üzere diğer Güneydoğu illerinde yaygın olarak yaşıyor. Zehirli olduğundan pek çok hayvan türü ve insanlar için tehdit oluştursa da zehri son derece kıymetli ve etkili bir panzehir işlevi görüyor.
Ali Yılmaz, öğrencilik yıllarında kara akrebi yakalayarak kuyruğunu Sağlık Bakanlığına satıp harçlığını çıkarıyormuş. Zamanla tarlasında, ahırında ya da evinde bu hayvanla karşılaşan insanların ilk yaptığı şey; akrep avcısı Ali Yılmaz'ı aramak olmuş. Küçüklükten beri akrep avcılığı yapan Ali Yılmaz, evinin altında kurduğu tesis ile bu akrepleri çoğaltmaya başlamış. Ali Yılmaz, akrepler kendisini birkaç defa soktuğu için artık onlara karşı vücudunun bağışıklık kazandığını belirtiyor.
Son yıllarda artan beton yapılaşmayla birlikte nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan kara akrepler için Eskişehir'de bir tesis kuruldu. Burada çoğaltılan akrepler, en sevdikleri yiyecek olan un kurduyla besleniyorlar. Yetişkin dişileri zehir açısından daha verimi olan kara akrepler, özel cam fanuslarda yaşıyor. 15 günde bir özel yemleri verilen akrepler, çiftleşme zamanı toplamda 20 ile 150 arası yavru doğuruyorlar.
Bu kadar nadir bulunan ve zehri ilaç olarak son derece etkili olan kara akrepler, 1942'den beri bu amaç için kullanılıyor. Eskişehir'deki tesiste akreplerin kuyruk kısmına verilen elektrotlarla kuyruğundan iki damla zehir alınıyor. Günlük olarak alınan bu zehir miktarı sonrası akrepler dinlenmeye bırakılıyor. Kara akrebin zehrinin litre fiyatı ise oldukça pahalı. Piyasa değeri 10 milyon dolar olan bu zehrin her bir damlası oldukça kıymetli ve alınması da bir o kadar zor. Eğer zehir fazla alınırsa akrepler ölebilir ya da az uyaran verilirse akrepten zehir alma ihtimali düşebilir.
Kara akrebin zehrini bu kadar özel kılan şey ise içeriğinde 150 farklı protein türünün bulunuyor olması. Zehir; özellikle Afrika'daki yılan sokmalarına karşı, ağrı kesici ya da kanser ilaçlarında etken madde olarak kullanılıyor. Kimi akrep yetiştiricilerine göre yeterli çalışma yapılırsa kara akrep zehrinin COVID-19'a karşı da etkili olabileceği söyleniyor.
Kara akrepten alınan zehirler atlara enjekte edilerek panzehir üretimine başlanıyor. Atların vücudu zehre karşı antikor ürettiği için antikor seviyesi belli bir oranda olunca attan alınan kandan elde edilen antikorlar, toz hâle getirilerek ilaç formunda sunuluyor.
Ali Yılmaz, kara akreplerin zehrini elde edip ortağı olduğu ilaç firmasıyla panzehir üretmeyi başardığı için birçok Avrupa ülkesinden vatandaşlık teklifi almış. Dünyada Türkiye dışında Meksika ve Brezilya'da da yaşayabilen kara akrepler, milyon dolarlık zehirleriyle büyük bir ihracat kapısı.
ABD'nin İkinci Dünya Savaşı'nda Hiroşima'ya attığı atom bombasından sonra bölgede akreplerin hâlâ hayatta olduğu gözlenmiş. Akrebin sert ve kalın kabuklu yapısını oluşturan kitin tabakasının insana oranla radyasyona 20-30 kat daha dayanıklı olduğu, araştırmalarla kanıtlanmış. Bu nedenle ileride olası nükleer sızıntıya karşı kara akreplerden elde edilecek ilaçlar, koruyucu olarak kullanılabilir.