Bugün 10 Mayıs Dünya İnme Önleme Günü, yani aslında beyin sağlığımız için hepimizin kulak kabartması gereken önemli günlerden biri. Bugünden alacağımız her bir küçük önlem yarınlarda kendimiz ve sevdiklerimiz için sağlıklı günlerin teminatı olacak!
Bugün 10 Mayıs Dünya İnme Önleme Günü, yani aslında beyin sağlığımız için hepimizin kulak kabartması gereken önemli günlerden biri. Bugünden alacağımız her bir küçük önlem yarınlarda kendimiz ve sevdiklerimiz için sağlıklı günlerin teminatı olacak!
Hiç zaman kaybetmeden inme nedir, biz inmeye karşı neler yapabiliriz, hep birlikte bakalım.
2021 yılı da tıpkı 2020 yılında olduğu gibi pandemi gölgesinde geçeğe benziyor. Covid-19 süreci her ne kadar gündelik yaşam biçimimize sınırlamalar ve belirli bir durağanlık getirse de inmeyi tetikleyen kriterler ortadan kalkmadıkça hastalığın gelişmesine engel olmuyor. Son dönem yapılan çalışmalar da inmenin artan oranda ilerlediğini gözler önüne seriyor. Türk Beyin Damar Hastalıkları Derneği bu süreçte tüm kamuoyunu pandemi sürecinde inmeye karşı tedbirli olmaya ve risk faktörlerini yeniden gözden geçirmeye davet ediyor.
İnme; beynin kan akımını sağlayan damarlardan birinin ani tıkanması ya da akımının azalması sonucunda olabileceği gibi, bu damarların yırtılması sonucunda da oluşabilir. Bu süreçte beyne yeterli oksijen ve gerekli besin maddeleri gitmezse beyin hücrelerinde ölüm başlar. Halk arasında inme için felç ya da beyin felci gibi isimler de kullanılmaktadır. İnmenin İki tipi vardır. Bunlardan biri tıkayıcı diğeri ise kanamalı inmedir.
Tıkayıcı inme beyin damarlarındaki kan akımının aniden azalması veya durması sonucu ortaya çıkar. Tıkayıcı inmeler tüm inmelerin %85’ini oluşturur. Daha az sıklıkta görülen diğer inme tipi olan kanamalı inme ise halk arasında beyin kanaması olarak bilinir. Beyin damarlarından birinin yırtılıp kanın beyin dokusu veya beyin zarları içine toplanması sonucu oluşur.
Tüm inmelerin %15’inin de beyin kanamalarına bağlı geliştiği bilinmektedir.
Dünyada her yıl 17 milyon insan inme geçiriyor. Bu, dünya üzerinde dakikada 1 kişi inme geçiriyor demek oluyor.
6 milyon kişi ise inme nedeni ile yaşamını yitiriyor. Her 6 kişiden 1’i hayatı
boyunca bir kez inmeyi yaşıyor. TÜİK rakamlarına göre, Türkiye’de inmeden ölüm sayısı son yıllarda yılda 35.000-40.000 arasındadır ve yaklaşık yılda 100.000 tıkayıcı inme ve 40.000 de kanayıcı inme görülmektedir. İnmeden ölüm ve sakat kalma Türkiye’de azalma trendi gösterirken, sıklık giderek artmaktadır. Yani, gelecekte toplumun yaşlanması ile sorunun artacağını söylemek yanlış olmayacaktır.
İnme her yaşta görülebilir, ancak özellikle 60 yaş üstü kişilerde ve erkeklerde görülme sıklığı fazladır.
Diğer risk faktörleri şunlardır: Yüksek tansiyon, şeker hastalığı diye bilinen
diyabet, sigara kullanımı, kolesterol düzeyinin yüksek olması, obezite,
dengesiz ve düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam sürme, aşırı alkol kullanımı, uyuşturucu madde kullanımı, boyun damarlarında sertleşme ve darlıklar, kalp ritim bozuklukları ve diğer kalp hastalıkları (Kalp yetmezliği, kalp damar hastalıkları, kapak hastalıkları vs.).
Bu faktörlerden bir ya da birkaçının mevcudiyeti kişiyi inme geçirme açısından riskli konuma getirmektedir.
İnme belirtileri hiç beklenmedik bir zamanda aniden ortaya çıkar. Ani gelişen konuşma bozukluğu, kolda güç kaybı ve yüzde kayma inmenin en sık görülen belirtileridir. Bu belirtilerden sadece biri ya da birkaçı aynı anda ortaya çıkabilir. Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse, inme anında şu belirtiler görülebilir:
Vücudun tek tarafında yüz, kol ve/veya bacakta olan hissizlik ve güç kaybı.
Bilinç bulanıklığı.
Konuşma, anlama ve algılamada güçlük.
Peltek konuşma.
Yüzün bir tarafa doğru kayması.
Baş dönmesi, yürüme güçlüğü, denge ve koordinasyon kaybı.
Tek veya iki taraflı görme kaybı, çift görme.
Şiddetli ani başlangıçlı baş ağrısı.
Yutma bozukluğu ve hafıza kaybı.
İnmede değiştirilemez risk faktörleri arasında yer alan yaşlılık faktörü, kuşkusuz yaşlı bireyler için kısıtlamaların daha yakından hissedildiği bu dönemde üzerinde önemle durulması gereken noktalardan birisi olmaktadır. Bu sebeple fiziksel faaliyetlerin mümkün mertebe kısıtlamaların olmadığı dönemlerde atlanmaması son derece önemlidir.
Pandemide İnme Stratejisini belirleyecek koruyucu yöntemlerin hayata geçirilmesi inme riskine karşı elimizdeki en güçlü koz olacaktır. Bu kapsamda öncelikle egzersiz yapmaya özen gösterin. Belirli bir yaşın üstündeki hastalar için en uygun egzersiz yürüyüştür. Pandemi kısıtlamasının olmadığı durumlarda, açık ve bol oksijenli alanlarda günde 10.000 adım atmaya, karantina sürecinde evdeyseniz, mutlaka kol, bacak, omuz, boyun ve bel hareketleri yapmaya özen gösterin.
Uyku düzeni, beslenme, egzersiz yapma, varsa ilaçların düzenli kullanılması konusunda doktorlarınızın önerilerini yerine getirin. Beslenme inme riskini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Az tuzlu yağdan fakir, bol sebze ve meyvenin tüketildiği Akdeniz diyetine ağırlık verin. Hem alkol hem de sigara inme riskini arttıran önemli faktörlerden biridir. Bu gibi alışkanlıkların inme geçirme riskini en az 2-3 kat arttırdığı bilinmektedir. Başka birçok hastalık için de önemli bir risk faktörü olan bu alışkanlıkları sonlandırmak önemlidir.
İnme belirtilerinin aniden ortaya çıkması hastalığın tedavisi için hayati önem taşımaktadır. Türk Beyin Damar Hastalıkları Derneği tedavide başarının erken bir müdahaleden geçtiğini hatırlatmakta ve “İnmede Çare Erken Müdahale” mottosunu her platformda dile getirmektedir. Yukarıda sıralanan inme belirtilerinin ortaya çıkması durumunda hasta veya hasta yakınlarının en kısa sürede 112 birimi ile iletişime geçmeleri ve hastalarını acil servislere özel araçlarla değil 112 Ambulanslarıyla getirmeye özen göstermeleri önemlidir. Sağlık ekipleri inme geçiren hastaya en hızlı müdahaleyi gerçekleştirecek, hastayı inme merkezine hızlıca yetiştirecektir.