Sosyal paylaşım sitelerinde ne kadar çok arkadaş veya izleyeniniz varsa o kadar sosyal mi sayılırsınız? Bilim insanlarına göre bu sorunun yanıtı ‘hayır’
Sosyal paylaşım sitelerinde ne kadar çok arkadaş veya izleyeniniz varsa o kadar sosyal mi sayılırsınız? Bilim insanlarına göre bu sorunun yanıtı ‘hayır’
Bilim insanlarına göre sosyal ağ sitelerindeki arkadaş sayınızla sosyalliğiniz arasında doğru orantı yok. İsterse binlerce arkadaşınız olsun beyin bunun en fazla 150’sini taşıyabiliyor.
Prof. Robin Dunbar dilin gelişimi üzerine çalışırken bazı hayvanların beyinlerinin daha büyük olduğunu görüyor. Bunun nedenini araştırıyor.
Bakıyor ki meyve yiyen hayvanların beyinleri, yaprak tüketenlere göre daha büyük. Çünkü renkleri ayırt etmek, daha çok beyinsel güç gerektiriyor.
Yaşam alanları daha geniş hayvanların beyinleri daha büyük. Çünkü daha büyük yaşam alanı daha çok dikkatli olmayı ve daha farklı çevresel faktörleri algılamayı gerektiriyor.
Son olarak görüyor ki büyük gruplarda yaşayanların, hem beyinleri hem de düşünmeyi sağlayan beynin neokorteks bölümü daha büyük.
Bütün canlıların neokorteks büyüklüğü ile içinde yaşadıkları grubun üye sayılarını karşılaştırıyor. Ortaya mükemmel bir korelasyon çıkıyor. Yani grup üyesi sayısı artıkça, neokorteks daha büyük oluyor.
Bunun sebebini de şöyle açıklıyor: grup elemanlarının sayısı artıkça, bu ilişkileri yönetmek için daha çok beyin gücüne ihtiyaç var. Umut, Gülben ile ne yaptı? Gülben, Eren ile ne yaptı? Eren ile Umut arasında ne oldu gibi ya da Gülben’in sırrını kim biliyor acaba gibi.
Ama tabii ki bir sorun var. Hayvanları gözlemleyip grup sayılarını çıkartmak mümkün. Ama insan için grup sayısı kaç olacak? İstanbul’a baksanız 10 milyonun üstünde. Köylere baksanız 1000-2000. Küçük kabilelere baksanız 100-200.
Prof. Dunbar, insanların grup sayısını şu şekilde buluyor. Bütün canlılarda neokorteks büyüklüğü ile grup sayısı arasındaki oranı ¼ olarak buluyor. İnsanların neokorteks büyüklüğünü ve bu oranı hesaba katınca, insanların grup sayısı 148 çıkıyor.
Not: Malcolm Gladwell kitabında Dunbar’in araştırmasından bahsediyor ve bu rakamı 150 olarak alıyor.
Bu 148 rakamını bulduktan sonra Dunbar; kabileler, örgütler, askeri birlikleri inceliyor hep aynı rakam karşısına çıkıyor.
148 rakamını gerçek hayatta bulabilir miyiz diye merak eden bilimadamları ‘küçük dünya’ adlı bir deney yapıyor.
Bu deneyde deneklere yüzlerce senaryo veriliyor ve her senaryoda bir mektubu dünyanın bir bölgesinde yaşayan birilerine arkadaşları aracılığıyla göndermeleri isteniyor. Bu deney kişilerin samimi oldukları arkadaşlarını bulmasını sağlıyor .
Bulunan samimi kişi sayısı ortalama 148 kişi çıkıyor.
PEW'in yaptığı son araştırmaya göre Facebook üyelerinin ortalama 151 arkadaşı var. Yani, 148 rakamından daha fazla.
Bazılarınızın 200'den, 500'den hatta 1000’den fazla arkadaşı olabilir. Farketmez. Küçük dünya deneyini baz alalım. Facebook arkadaşlarımız arasında kaç kişiden bir ricada bulunabiliriz? Yani kaçıyla samimi bir iletişim içerisindeyiz?
1000 kişilik arkadaş listenize bir de bu gözle bakın!
Not: Dunbar, esprili bir dille sosyal medyada 150’den fazla arkadaş bulunduran insanları “güvenilmez” olarak nitelemiş.
Bir çok kriter incelendiğinde görülmüş ki insanın gerçek anlamda yürütebileceği ilişki sayısı da yine 148. Bu 148 kişi, sokakta karşılaşsan yanına gidip “ya kaç zamandır görüşemiyorduk, nasılsın moruk?” demek isteyeceğin kişi adedidir.
Ve kesinlikle ömrü hayatında bir kere gördüğün, selam verdiğin, yaşayıp ölmesi senin için farketmeyen insan kitlesini içermiyor. Hatta “duygudaşlık grubu” diye adlandırılan ve insanın çekirdek sosyal çevresini oluşturan bir grup insan var ki bunlar ancak 12-15 kişi. Yani, yarın ölseler senin de bileklerini kesmek isteyeceğin insan sayısı bu.
Şüphesiz İnternetin yaygınlaşması ile ilişkilerin şekli değişti ama doğası çok da değişmedi.
Sosyal medya da olsa insan beyni 148’den fazla kişiyi yönetemiyor.
'Nasıl bir bilgisayarın karmaşık işler yürütebilme kapasitesi, bellek ve işlemcisinin kapasitesiyle sınırlıysa, beynin de durmaksızın değişen sosyal çevre hakkındaki bilgiyi idare etme yetisi, neokorteksinin boyutuyla sınırlı olabilir'
Robin Dunbar